Τα όρια της ΕΕ για την Τουρκία και η Κύπρος

Τα όρια της ΕΕ για την Τουρκία και η Κύπρος

Ενώ η αναμενόμενη Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία θα είναι επικριτική καταβάλλονται έντονες προσπάθειες για να αποφευχθεί η σύγκρουση των τρένων Ευρώπης-Τουρκίας και για να κερδηθεί περισσότερος χρόνος. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι τα προβλήματα σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας είναι τεράστια. Και τούτο όχι επειδή τα υφιστάμενα ισχυρά ρεύματα εντός της ΕΕ που αντιτίθενται στην ένταξη της Τουρκίας ασκούν τις ανάλογες πιέσεις. Μπορεί εμείς στην Κύπρο να έχουμε επικεντρωθεί στις Τουρκικές ενέργειες σε σχέση με το Κυπριακό και πώς παραβιάζονται οι Ευρωπαϊκές αρχές, αλλά το μέγα θέμα είναι ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει σημαντικά ενδογενή προβλήματα σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές της φιλοδοξίες.

Αναφέρεται συναφώς ότι η μεταχείριση των Κούρδων και των μειονοτήτων γενικότερα αποτελεί υψίστης σημασίας θέμα. Δεν είναι μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, περιλαμβανομένου και του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης – υπάρχουν θέματα με μία μείζονα πολιτική διάσταση. Για την ΕΕ είναι αδιανόητο να μην υπάρχει επαρκής εκπροσώπηση των Κούρδων και των άλλων μειονοτήτων σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου βίου στην Τουρκία. Για το Τουρκικό κατεστημένο η παραχώρηση τέτοιων ελευθεριών και δικαιωμάτων συνεπάγεται τεράστιους κινδύνους για την ακεραιότητα της χώρας. Άλλωστε ένας βασικός πυλώνας της Τουρκικής κρατικής ιδεολογίας είναι η μονολιθικότητα της Τουρκικής ταυτότητας. Με βάση αυτή τη φιλοσοφία οι Κούρδοι δεν έχουν ακόμα αναγνωρισθεί ως μειονότητα.

Μπορεί η ΕΕ, και ιδίως υπό το βάρος των συστηματικών και πολύ σοβαρών πιέσεων από τις ΗΠΑ, να έχει επιδείξει μέχρι σήμερα υπερβολική κατανόηση και ευελιξία σε σχέση με τις πραγματικότητες στην Τουρκία και τις Τουρκικές επιδιώξεις, αλλά υπάρχει ένα όριο το οποίο δεν μπορεί να παραβιασθεί. Κυβερνήσεις χωρών μελών ειδικά αυτών που οδηγούνται σε εκλογές μέσα στο 2007 αναγνωρίζουν ότι η κοινή τους γνώμη δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί εκπτώσεις για την Τουρκία. Άλλωστε αποδοχή εκπτώσεων για την Τουρκία θα δημιουργήσει προβλήματα και για την ίδια την Ένωση.

Έχουν ήδη έρθει στην επιφάνεια αρκετές αντιφάσεις σε σχέση με την Ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Και όχι μόνο σε σχέση με τις Τουρκικές υποχρεώσεις έναντι της Κύπρου και της ΕΕ. Ενώ το Τουρκικό κατεστημένο πολλές φορές κατηγορεί τους Ευρωπαίους ότι δεν επιθυμούν πραγματικά την ένταξη της Τουρκίας και ότι προσπαθούν να εξεύρουν τρόπους για τη μη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ, η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει μια αντίφαση μεταξύ του Ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού και των στρατηγικών πυλώνων της σημερινής Τουρκίας. Έτσι στο τέλος της ημέρας δεν αποκλείεται να είναι το ίδιο το Τουρκικό κατεστημένο το οποίο θα ζητήσει να διαπραγματευτεί μια ειδική σχέση. Εάν όντως έχουν έτσι τα πράγματα, το θέμα για εμάς είναι πώς πολιτεύεται η Κύπρος. Εάν πραγματικά η Τουρκία κινηθεί οικειοθελώς προς την πορεία της ειδικής σχέσης πώς θα επηρεασθεί το Κυπριακό; Πρέπει να κατανοήσουμε ότι εάν το Κυπριακό δεν ήταν διασυνδεδεμένο με τις Ευρωτουρκικές σχέσεις το ενδιαφέρον θα ήταν μηδαμινό στις Βρυξέλλες, στην Ουάσινγκτον και στο Λονδίνο υπό τα υφιστάμενα δεδομένα.

Αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να μας απασχολήσουν σοβαρά στην προσπάθεια κατάρτισης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής. Μέχρι σήμερα από Κυπριακής πλευράς δεν έχει επιτευχθεί ο στόχος της αναβάθμισης του Κυπριακού και των συναφών υποχρεώσεων της Τουρκίας στην ΕΕ ως μείζον θέμα. Είναι προφανές ότι υπάρχουν τεράστια στρατηγικά συμφέροντα τα οποία είτε κρατούν την Τουρκία στο απυρόβλητο σε σχέση με την Κύπρο είτε δεν την δυσκολεύουν. Το ζητούμενο είναι να αξιολογήσουμε εμείς τις πράξεις μας και τις παραλήψεις μας και να αναζητήσουμε την εκμετάλλευση των λεπτών ισορροπιών που αρχίζουν να διαταράσσονται. Οι συγκυρίες προκύπτουν και οι δυνατότητες υπάρχουν.

Research Center - Intercollege