Η φιλοσοφία της Συμφιλίωσης

Η φιλοσοφία της Συμφιλίωσης

Σε όλες τις προσπάθειες για την επίλυση εθνικών διενέξεων, η συμφιλίωση μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών είναι καθοριστικό στοιχείο για τη βιωσιμότητα της τελικής συμφωνίας. Και αναμφίβολα η παιδεία είναι ένας μοχλός ο οποίος μπορεί να αξιοποιηθεί ανάλογα για τη δημιουργία ενός καλύτερου κλίματος. Από την άλλη όμως ως αποτέλεσμα ενός υπερβάλλοντος ζήλου ελλοχεύει ο κίνδυνος να υπάρξουν διαστρεβλώσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν εξυπηρετείται ο στόχος της συμφιλίωσης.

Σε σχέση με το Κυπριακό, και ιδίως τη διακοινοτική πτυχή, είναι πολύ σημαντικό (με αφορμή συζητήσεις που γίνονται για συγκεκριμένα βιβλία και για τη δημιουργία κάποιων εικόνων ή της ίδιας της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας) να ξεκαθαρισθούν ορισμένα δεδομένα. Ενώ η συμφιλίωση στην Κύπρο πρέπει να αποτελεί ύψιστο στόχο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να προαχθεί ο σημαντικός αυτός στόχος διαστρεβλώνοντας την ιστορία. Είναι πολύ σημαντικό να δεχθούμε την ιστορία ως έχει. Άλλο είναι να υπάρξει αμοιβαία αναγνώριση αμαρτημάτων και υπερβολών και δημόσια απολογία και άλλο είναι να γίνει παραγραφή της ιστορίας. (Ο Γλ. Κληρίδης έκανε σχετική δήλωση κατά την πρώτη προεδρική του θητεία χωρίς όμως ανταπόκριση.) Τα διάφορα θέματα και ζητήματα πρέπει να λέγονται με το όνομά τους. Και αυτό δεν αφορά μόνο ένα συγκεκριμένο βιβλίο – αντίθετα αφορά μια εκπαιδευτική φιλοσοφία. Προφανώς δεν είναι λογικό να αναπαράγονται αρνητικές προκαταλήψεις για τους ανθρώπους μιας συγκεκριμένης εθνικότητας. Με το ίδιο σκεπτικό δεν πρέπει να διαστρεβλώνεται η ιστορία.

Φυσικά δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε ότι το Κυπριακό δεν είναι μόνο μια διακοινοτική διαφορά. Τουναντίον οι άλλες του πτυχές είναι σημαντικότερες. Και το θέμα εισβολής και κατοχής είναι το κατ΄ εξοχήν κυρίαρχο θέμα. Η ειρήνη και η συμφιλίωση δεν μπορεί να είναι το προϊόν υποταγής ή έστω επιβολής. Αντίθετα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα αλληλοσεβασμού, αλληλοκατανόησης και αποδοχής της θέσης ότι και οι δύο κοινότητες θα πορευθούν μαζί στη νέα εποχή.

Αναμφίβολα θα πρέπει να υπάρξει ένας διάλογος για το παρελθόν και για το τι αυτό συνεπάγεται αλλά πολύ περισσότερο για το μέλλον. Παρεμπιπτόντως αναφέρω ότι ενώ μιλούμε για συμφιλίωση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ακόμα δεν έχει επέλθει πραγματική συμφιλίωση μεταξύ δεξιάς και αριστεράς στην Κύπρο. Δυστυχώς η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται σε διάφορες εκφάνσεις του δημόσιου βίου περιλαμβανομένου και (των) ποδοσφαιρικών αγώνων. Το ζήτημα αυτό θα πρέπει να το αντικρίσουμε κατάματα και αποφασιστικά. Ενδεχομένως, η (ολοκληρωμένη) συμφιλίωση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων να συμβάλει ουσιαστικά και στη συμφιλίωση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Όμως, ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο στην όλη αυτή προσπάθεια συμφιλίωσης των δύο κοινοτήτων να είναι ο σεβασμός της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και του δικαιώματος ύπαρξής της από την ίδια την Τουρκία. Πρέπει να είναι προφανές σε όλους τους καλόπιστους αναλυτές ότι πέραν της κατοχής (με ό,τι αυτή συνεπάγεται), η συνεχής παρενόχληση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία δεν συμβάλλει σε ένα καλό κλίμα (π.χ. η Τουρκία παρεμποδίζει την είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αρκετούς διεθνείς οργανισμούς). Υπογραμμίζεται συναφώς ότι η τουρκοκυπριακή ηγεσία δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις σε θέματα ουσίας ανεξάρτητα από την Άγκυρα. Οι πραγματικότητες αυτές δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο τις προσπάθειες συμφιλίωσης.

Είναι επομένως υπεραπλούστευση η θέση ότι το ζήτημα της συμφιλίωσης ανάγεται στο τι πρέπει να γράφεται σε βιβλία. Όπως υπεραπλούστευση είναι η παραπομπή σε μαθήματα από τη γαλλογερμανική συμφιλίωση χωρίς περαιτέρω εμβάθυνση. Αλλά εφ΄ όσον θα χρησιμοποιήσουμε το μοντέλο αυτό – δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η συμφιλίωση κατέστη δυνατή όταν η φιλοσοφία του ναζισμού συνετρίβη και η δημοκρατική πλέον Γερμανία διαφοροποιήθηκε ριζοσπαστικά, σεβόμενη όλους τους γείτονές της.

Research Center - Intercollege