Συγχυσμένες πολιτικές οδηγούν σε αδιέξοδο

Συγχυσμένες πολιτικές οδηγούν σε αδιέξοδο

Πέρα από την κατ΄ επανάληψιν σημειωθείσα έλλειψη ολοκληρωμένης στρατηγικής από την ελληνοκυπριακή πλευρά διαφαίνεται ότι υπάρχει ακόμα ένα πολύ βαθύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα: η φιλοσοφική και πολιτική σύγχυση που επικρατεί σε σχέση με το μέλλον της Κύπρου. Εκτός από το ανισοζύγιο δυνάμεων και τον μαξιμαλισμό της τουρκικής πλευράς, η μη επαρκής κατανόηση και διευκρίνιση διαφόρων πολιτικών και φιλοσοφικών όρων και στόχων δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές μας.

Για δεκαετίες τώρα το ζητούμενο είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Όμως πως έχει προσδιορισθεί; Ποια είναι τα κυρίως θέματα τα οποία πρέπει να αντικρίσουμε σε αυτό το πλαίσιο; Και πως ερμηνεύονται; Σημειώνεται ότι έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες μέχρι τώρα, ενδοκοινοτικά και διακοινοτικά. Και η μορφή που πήρε η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με το Σχέδιο Ανάν, απορρίφθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν και την ένταξη στην ΕΕ ήρθε στο προσκήνιο και ένας άλλος όρος, η ευρωπαϊκή λύση. Οι δύο αυτές έννοιες «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία» και «ευρωπαϊκή λύση» είναι πολύ γενικές και αν δεν τις προσδιορίσουμε η διεθνής κοινότητα θα συνεχίσει να διακατέχεται από λανθασμένες εντυπώσεις όπως «ότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε» ή/και ότι «δεν θέλουμε λύση».

Σε σχέση με τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία μπορεί εύλογα να τεθούν ορισμένα ερωτήματα: Για παράδειγμα, θα υπάρχει σεβασμός για τις τρεις βασικές ελευθερίες; Οι εγγυήσεις παραμένουν; Η Κύπρος θα καταστεί ένα πραγματικά ανεξάρτητο κράτος; Θα είναι δυνατό να δημιουργηθούν ελληνοκυπριακοί κοινωνικοί ιστοί στην τουρκοκυπριακή πολιτεία/επαρχία/περιοχή – π.χ. αμιγώς ελληνοκυπριακά χωριά; Και ποιες θα είναι οι δομές της ομοσπονδίας; Θα υπάρχουν δύο συνιστώντα ή δύο συστατικά κράτη; Υπάρχει διαφορά; Ή θα υπάρχει μια εδαφική περιφέρεια στην οποία θα ζουν οι πλείστοι Τουρκοκύπριοι αλλά θα είναι δυνατό να διαβιούν και Ελληνοκύπριοι;

Και σε σχέση με την ευρωπαϊκή λύση τι ακριβώς είναι το ζητούμενο; Πολλές φορές δίνεται η αίσθηση ότι με την έννοια ευρωπαϊκή λύση προκρίνεται το ενιαίο κράτος. Ευρωπαϊκή λύση όμως μπορεί να είναι και ένα ομοσπονδιακό μοντέλο ή ακόμα και άλλη εναλλακτική προοπτική. Ούτως ή άλλως είναι σημαντικό, μεταξύ άλλων, να έχουμε κατά νουν ότι:

1. Το Βελγικό μοντέλο είναι μια μορφή πολύ χαλαρής ομοσπονδίας. Και κατ΄ επανάληψιν έχει τονισθεί ότι εάν οι Βρυξέλλες, η πρωτεύουσα του Βελγίου, δεν ήταν και η «πρωτεύουσα» της ΕΕ, η χώρα θα είχε διαιρεθεί προ πολλού. Παρά ταύτα είναι ένα ευρωπαϊκό μοντέλο. Αρμόζει αυτό το μοντέλο για την Κύπρο;

2. Η διένεξη μεταξύ Τσέχων και Σλοβάκων επιλύθηκε με βελούδινο διαζύγιο και τη δημιουργία δύο ανεξαρτήτων κρατών. Ήταν και αυτή μία ευρωπαϊκή λύση. Προκρίνεται αυτό το μοντέλο για την Κύπρο;

3. Υπάρχει και η προοπτική ενός μοντέλου με στοιχεία ενιαίου και ομοσπονδιακού κράτους. Για παράδειγμα, στην Ισπανία υπάρχουν οι δομές ενιαίου κράτους αλλά ταυτόχρονα υφίσταται και μια αναβαθμισμένη μορφή αυτονομίας για τους Βάσκους καθώς και για άλλες μειονοτικές κοινότητες. Μας ενδιαφέρει να το εξετάσουμε λεπτομερώς;

4. Στη Βρετανία έγινε μια σχετική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων προς τη Β. Ιρλανδία, την Ουαλία και τη Σκοτία. Φυσικά υπάρχουν και άλλα μοντέλα όπως το Γερμανικό, το Αυστριακό και το Ελβετικό. Υπάρχουν χρήσιμα στοιχεία;

Τι μπορούμε να αντλήσουμε από όλα αυτά τα μοντέλα καθώς και τις εμπειρίες τους; Τονίζοντας ότι επιζητούμε «ευρωπαϊκή λύση» ή «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία» δεν λέμε πολλά πράγματα στους εαυτούς μας, στους ευρωπαίους εταίρους μας ή/και στους οποιουσδήποτε συνομιλητές μας. Είναι επομένως πολύ σημαντικό να ασχοληθούμε με σοβαρότητα με το περιεχόμενο της λύσης. Και αυτό δεν είναι μόνο ζήτημα των ηγεσιών. Στον αναγκαίο διάλογο θα πρέπει να εμπλακούν όλοι οι πολίτες. Στο κάτω-κάτω ας δημιουργήσουμε εμείς το Κυπριακό μοντέλο.

Research Center - Intercollege