Λύση μέσω αφομοίωσης

Λύση μέσω αφομοίωσης

Με την απόρριψη του σχεδίου Ανάν δημιουργήθηκε ένα τεχνητό περιβάλλον απαισιοδοξίας και φόβου, που αποσκοπούσε στην κάμψη του ηθικού και της αυτοπεποίθησης των Κυπρίων. Έγινε συστηματική προσπάθεια για να περάσει ένα αρνητικό μήνυμα προς τον κυπριακό λαό και την πολιτική ηγεσία, ότι «δεν πρέπει να περιμένει κάτι καλύτερο στο μέλλον». Παράλληλα, έγινε προσπάθεια να περάσει το μήνυμα ότι «η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είχε καμία πρακτική επίδραση στις προσπάθειες βελτίωσης των όρων επίλυσης του Κυπριακού». Τα γεγονότα, όμως, ξεπέρασαν το τεχνητό «κλίμα πανικού» και η πραγματικότητα προσδίδει νέα δεδομένα και προοπτικές για το μέλλον.

ίναι καιρός να επεξεργαστούμε νέες ιδέες για την επίλυση του Κυπριακού. Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναπτύσσονται τόσο οι σχέσεις του κυπριακού κράτους με τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και οι σχέσεις ανάμεσα στους νόμιμους πολίτες του, δημιουργούν μια καινούργια δυναμική. Σ’ αυτό το άρθρο κάνουμε μια πρώτη προσπάθεια ερμηνείας της δυναμικής που προσδίδει η αφομοιωτική διαδικασία της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα θα επεξεργαστούμε τέσσερις άξονες αφομοίωσης που μπορούν να εξελιχθούν σε πυλώνες λύσης του Κυπριακού. Υποστηρίζουμε την άποψη ότι η αφομοιωτική διαδικασία θα οικοδομήσει μια νέα φιλοσοφία και δυναμική για την άρση της διχοτόμησης και την επανένωση του κυπριακού κράτους και των πολιτών του.

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΑΞΟΝΕΣ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗΣ

Με τον όρο «αφομοίωση» εννοούμε την πρακτική εναρμόνιση της κυπριακής κοινωνίας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με τις αρχές, τις αξίες και πρακτικές εφαρμογές του κοινοτικού κεκτημένου. Λόγω της υφιστάμενης κατάστασης πραγμάτων, δηλαδή λόγω της συνεχιζόμενης κατοχής του βόρειου μέρους της Κύπρου και της αδυναμίας της κυπριακής κυβέρνησης να ασκήσει αποτελεσματικό έλεγχο στην κατεχόμενη περιοχή, η διαδικασία αφομοίωσης θα εξελίσσεται αρμονικά μόνο στις ελεύθερες περιοχές. Στις κατεχόμενες περιοχές, αυτή η διαδικασία θα εξελίσσεται κάτω από ένα ιδιόμορφο καθεστώς. Η σταδιακή συμμετοχή της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα προσδώσει μια δυναμική ενοποίησης της κυπριακής κοινωνίας και μια προοπτική επίλυσης του κυπριακού προβλήματος με βάση τις αρχές του κοινοτικού κεκτημένου.

Στόχος της αφομοιωτικής διαδικασίας, δηλαδή της εναρμόνισης της κυπριακής κοινωνίας με το κοινοτικό κεκτημένο, θα πρέπει να είναι η διάνοιξη ρήγματος στα στεγανά και τα στερεότυπα που δημιουργήθηκαν από τα γεγονότα του παρελθόντος. Οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού προσέκρουαν πάντα σε αλλεπάλληλα αδιέξοδα, με αποκορύφωμα το σχέδιο Ανάν, λόγω ακριβώς της προσπάθειας οικοδόμησης του πλαισίου λύσης πάνω σε διχοτομικά στοιχεία σε πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και γεωγραφικό επίπεδο. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η αφομοιωτική διαδικασία θα πρέπει να επικεντρωθεί στην «παραγωγή» συνενωτικών στοιχείων σε όλα τα πιο πάνω επίπεδα. Διακρίνουμε, έτσι, τέσσερις βασικούς άξονες αφομοίωσης, οι οποίοι θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται στις μελλοντικές προσπάθειες εξεύρεσης λύσης.

Συνοπτικά, η σκιαγράφηση των τεσσάρων αξόνων αφομοίωσης, οι οποίοι εδράζονται πάνω στο πλαίσιο του κοινοτικού κεκτημένου και στόχο έχουν να οικοδομήσουν μια νέα φιλοσοφία αντιμετώπισης του κυπριακού προβλήματος, μπορεί να γίνει ως εξής: Πρώτο, με την πολιτική αφομοίωση εννοούμε τη δυνατότητα άσκησης των πολιτικών δικαιωμάτων ανεξαρτήτως κοινοτικής προέλευσης (π.χ. ενιαίος εκλογικός κατάλογος για τις ευρωεκλογές). Παράλληλα, οι Τουρκοκύπριοι θα μπορούν να συμμετέχουν στις πολιτικές διαδικασίες που απορρέουν από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των θεσμών της Δημοκρατίας (π.χ. συμμετοχή σε διπλωματικές αποστολές και επιτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Δεύτερο, η κοινωνική αφομοίωση αφορά στη δυνατότητα σύναψης κοινωνικών, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων ανάμεσα στους νόμιμους κατοίκους της Κύπρου, μια διαδικασία η οποία είναι ήδη σε εξέλιξη και αναμένεται να εμβολιαστεί με τα νέα δεδομένα της ένταξης. Τρίτο, η οικονομική αφομοίωση αφορά σε κοινές οικονομικές δραστηριότητες. Στις ελεύθερες περιοχές οι κοινές οικονομικές δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα. Στις κατεχόμενες περιοχές οι οικονομικές δραστηριότητες θα καθορίζονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία με στόχο τόσο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Τουρκοκυπρίων όσο και την υποβοήθηση της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού. Τέταρτο, η γεωγραφική αφομοίωση αφορά στη διασφάλιση, για την ώρα, του δικαιώματος ελεύθερης διακίνησης, εγκατάστασης, ιδιοκτησίας και εργασίας στις ελεύθερες περιοχές όλων των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η διαδικασία της γεωγραφικής αφομοίωσης θα συμβάλει στην άρση των ανησυχιών και στην οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους για μελλοντική ανάμεικτη συνύπαρξη σε όλη την επικράτεια του κυπριακού κράτους.

Η διαδικασία αφομοίωσης θα έχει ως αποτέλεσμα την οικοδόμηση συνενωτικών στοιχείων ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους από τη μια, και την αποξένωση των διχοτομικών στοιχείων, δηλαδή των εποίκων και των κατοχικών στρατευμάτων, από την άλλη. Η σταδιακή αποδυνάμωση της διαχωριστικής γραμμής θα αποτελέσει το πρώτο βήμα υπέρβασης της διχοτόμησης. Οι τέσσερις άξονες της διαδικασίας αφομοίωσης μπορούν να εξελιχτούν σταδιακά στους τέσσερις βασικούς πυλώνες του πλαισίου λύσης του κυπριακού προβλήματος.

Research & Development Center - Intercollege