Ένα χρόνο μετά φιλοσοφούμε το σχέδιο που απορρίψαμε

Ένα χρόνο μετά φιλοσοφούμε το σχέδιο που απορρίψομε

Πολύ πριν απορρίψουν το Σχέδιο Ανάν, στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2003, οι Ελληνοκύπριοι εμμέσως πλην σαφώς είχαν δείξει τις προθέσεις τους έναντι της φιλοσοφίας του Σχεδίου Ανάν. Εάν η φιλοσοφία του Σχεδίου ικανοποιούσε τις προσδοκίες τους, ο Γλαύκος Κληρίδης θα εκλεγόταν με ή χωρίς ανθυποψήφιο ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας για τρίτη συνεχόμενη φορά ούτως ώστε, μετά από το επίτευγμα της ένταξης, να προωθήσει και τη λύση του Κυπριακού.

Μετά από την κατάρρευση των συνομιλιών στη Χάγη (9-11 Μαρτίου 2003) και παρά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ στις 16 Απριλίου 2003 και τη μερική άρση των εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση, η Ελληνοκυπριακή πλευρά δεν ξέφυγε από τη φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν. Στη συνέχεια, και παρά την ευρύτερη αλλαγή των περιστάσεων, δια της επιστολής του Προέδρου Παπαδόπουλου προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, συρθήκαμε σε μία διαδικασία η οποία οδήγησε στην αποδοχή εκ μέρους μας επιδιαιτησίας από τον ΓΓ του ΟΗΕ. Εκ των πραγμάτων, η επιδιαιτησία θα οδηγούσε στην ικανοποίηση των Τουρκικών απαιτήσεων καθ΄ ότι δεν ήταν η Ελληνοκυπριακή πλευρά το ισχυρότερο μέρος στο τραπέζι των συνομιλιών.

Η επιδιαιτησία θα έπρεπε – και μπορούσε - να είχε αποφευχθεί. Πρώτιστος στόχος της όλης διαδικασίας δεν ήταν η λύση του Κυπριακού, αλλά η αποενοχοποίηση της Τουρκίας εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17^ης Δεκεμβρίου, 2004. Εάν δεν προέκυπτε λύση, θα ήταν οι Ελληνοκύπριοι που θα την είχαν απορρίψει. Έτσι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, η Τουρκία απαλλάχτηκε από τις ευθύνες της στην Κύπρο.

Σημειώνεται συναφώς ότι μετά τις 24 Απριλίου, 2004, οι Ελληνοκύπριοι και η Κυπριακή Δημοκρατία γενικότερα, υπέστησαν μια επικοινωνιακή ήττα. Η εικόνα που παρουσιάσθηκε διεθνώς ήταν ότι ήταν οι Ελληνοκύπριοι που τορπίλισαν την προοπτική μιας συμβιβαστικής λύσης στο Κυπριακό. Ούτως ή άλλως, εμείς θα πρέπει να δούμε ποια ήταν τα σφάλματα του παρελθόντος, όχι για να κατανείμουμε κατ΄ ανάγκην ευθύνες, αλλά για να δούμε πως προχωρούμε στο μέλλον.

Ποια είναι τα θέματα που πρέπει να δούμε σήμερα; Δυστυχώς, η επίσημη ηγεσία επιμένει σε κάτι το οποίο είναι αντιφατικό: ότι αφ΄ ενός δεχόμεθα τη φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν αλλά αφ΄ ετέρου επιθυμούμε ουσιαστικές αλλαγές. Οι στόχοι αυτοί δεν συμβαδίζουν. Εάν αποδεχόμαστε τη φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν, τότε εξ ορισμού οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν δεν θα είναι ουσιαστικές. Αν μιλούμε περί ουσιαστικών αλλαγών, τότε δεν αποδεχόμαστε τη φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν. Για παράδειγμα, θα αποδεχθούμε μια λύση με εγγυήτριες δυνάμεις; Θα αποδεχθούμε μια λύση με αυστηρή διζωνικότητα; Θα αποδεχθούμε παρθενογένεση και θα αλλάξουμε σημαία (διότι ας μην γελιόμαστε η αλλαγή είναι και ουσιαστική και συμβολική); Δεν θα επιζητήσουμε μια λύση δια της οποίας να υπάρχει μόνιμη παρέκκλιση σε σχέση με την έλευση Τούρκων (έστω και εάν ενταχθεί η Τουρκία στην Ένωση) ούτως ώστε η Κύπρος να μην υποστεί δημογραφική αλλοίωση; Οι αλλαγές αυτές είναι λογικές και δεν συνάδουν με τη φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν.

Στη νέα εποχή και ως ισότιμο μέλος της ΕΕ θα πρέπει να διεκδικούμε με σαφήνεια αυτό το οποίο θέλουμε και να μην μιλάμε με γρίφους. Η λύση του Κυπριακού θα είναι το προϊόν της σύζευξης του ιστορικού συμβιβασμού και των Ευρωπαϊκών αρχών και δεδομένων. Αλλά θα είναι ταυτόχρονα και αυτή που πραγματικά θέλουμε. Εν τω μεταξύ, είναι ουσιαστικής σημασίας να έχουμε μια αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική και να είμεθα έτοιμοι για ουσιαστικά ενδιάμεσα βήματα.

Research & Development Center - Intercollege