Υπάρχει σήμερα Ελληνοκυπριακός Εθνικισμός;

Υπάρχει σήμερα Ελληνοκυπριακός Εθνικισμός;

Το ότι ο εθνικισμός αποτέλεσε ένα από τους σημαντικούς παράγοντες για τη δημιουργία του Κυπριακού προβλήματος και για τις εξελίξεις πουοδήγησαν στο δίδυμο έγκλημα του 1974 είναι δεδομένο. Η διερεύνηση για το θέμα αυτό δεν έχει ακόμα εξαντληθεί από τους ιστορικούς.

Το καίριο ζήτημα είναι κατά πόσον σήμερα υπάρχει Ελληνοκυπριακός εθνικισμός και κατά πόσον επηρεάζει τις εξελίξεις. Σπεύδω κατ΄ αρχήν νασημειώσω ότι, την επαύριον της καταστροφής του 1974, άρχισε σταδιακά να συντελείται μια ουσιαστική ιδεολογική μεταστροφή στο πολιτικό τοπίοτης Κύπρου, το αποκορύφωμα της οποίας ήταν η 24^η Απριλίου 2004. Συγκεκριμένα, ενώ πριν από τα γεγονότα του 1974, η ΚυπριακήΔημοκρατία αμφισβητείτο ή / και εθεωρείτο ως ενδιάμεσος σταθμός προς την ένωση, από την επαύριο της καταστροφής άρχισε νασυντελείται ανάμεσα στους Ελληνοκυπρίους μια μαζική ιδεολογική ταύτιση με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Στην πορεία του χρόνου, ενώ οι Ελληνοκύπριοι είχαν ήδη ταυτισθεί με την Κυπριακή Δημοκρατία, και πολλοί Τουρκοκύπριοι άρχισαν να τηναντικρίζουν θετικά. Ιδίως μετά τη μερική άρση των περιορισμών στην ελεύθερη διακίνηση, οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων βελτιώθηκανσημαντικά. Όπως έχει ήδη δημοσιευθεί, μέχρι σήμερα 29.544 Τουρκοκύπριοι εξασφάλισαν διαβατήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας, 57.291 ζήτησαν και πήραν ταυτότητα ενώ 155.985 ζήτησαν πιστοποιητικό γεννήσεως. Επίσης, δεν πρέπει να εκπλήττει το γεγονός ότι, παρά το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος, πολλοί Τουρκοκύπριοι εργάζονται στις ελεύθερες περιοχές ενώ ακόμα μεγαλύτερος αριθμός απολαμβάνει διάφορες κρατικές υπηρεσίες δωρεάν. Και ενώ είναι δυνατή η περαιτέρω βελτίωσή των σχέσεων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, υπογραμμίζεται ότι οι δύο κοινότητες έδειξαν εκπληκτική ωριμότητα τον Απρίλη του 2003 και το κλίμα παραμένει σταθερά θετικό. Φυσικά, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές πολιτικές διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Αλλά η γεφύρωση των διαφορών είναι εφικτή.

Το θέμα του εθνικισμού και της επίδρασής του τίθεται ξανά με αφορμή το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 24ης Απριλίου, 2004, και εκ των έσω και εκ των έξω. Ενώ δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ότι υπάρχουν πολύ μικρά ποσοστά Ελληνοκυπρίων (και Τουρκοκυπρίων) που εμφορούνται από εθνικιστικές ιδέες, είναι το λιγότερο αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι το 76% των Ελληνοκυπρίων ασπάζονται αυτές τις ιδέες.

Σε σχέση με την περίοδο πριν από τα δημοψηφίσματα, πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων έκρινε ότι το προταθέν Σχέδιο διέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία. Ως εκ τούτου το Ελληνοκυπριακό μαζικό ΟΧΙ δεν ήταν αποτέλεσμα εθνικιστικής έξαρσης αλλά πατριωτικό καθήκον προάσπισης της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτους καθώς και των δικαιωμάτων όλων των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου.

Η κυρίαρχη ιδεολογία στην Κύπρο σήμερα είναι ότι το Κυπριακό πρόβλημα θα επιλυθεί με τρόπο που δεν θα διαλύεται η Κυπριακή Δημοκρατία. Η ιδεολογία αυτή δεν αποκλείει τους Τουρκοκύπριους από τη συμμετοχή τους στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αντίθετα, σύμφωνα με την κυρίαρχη Ελληνοκυπριακή ιδεολογία επιδιώκεται μια λύση στη βάση της σύζευξης του ιστορικού συμβιβασμού με τις Ευρωπαϊκές αρχές η οποία θα δώσει στους Τουρκοκύπριους σημαντικά δικαιώματα και ευκαιρίες σε βαθμό που θα μπορεί να υποστηριχθεί εύλογα ότι θα υπάρχει προνομιακή προσέγγιση. Πέραν τούτου, η επιδίωξη των Ελληνοκυπρίων για ολοκλήρωση της Κυπριακής ανεξαρτησίας δεν μπορεί να θεωρείται ως εθνικιστική πολιτική. Άλλωστε αυτός ήταν και ο στόχος της Κυπριακής Αριστεράς (Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής) τη δεκαετία του 1960.

Εν κατακλείδι, η μη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος μέχρι σήμερα δεν οφείλεται σε οποιαδήποτε μορφή Ελληνοκυπριακού εθνικισμού. Αντίθετα, είναι το αποτέλεσμα των επιδιώξεων της Τουρκίας η οποία εξακολουθεί να έχει ως στόχο μια λύση στρατηγικού ελέγχου και προτεκτοροποίησης της Μεγαλονήσου.

Research & Development Center - Intercollege