Τι πρέπει να προσέξουμε και να πράξουμε

Η φετινή επέτειος της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας συμπίπτει με την επικείμενη έναρξη ενταξιακών συνομιλιών ΕΕ-Τουρκίας.  Παρά το γεγονός ότι στην αντιδήλωση της ΕΕ προκύπτει η σημασία της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, εν τούτοις η Τουρκία και ορισμένες άλλες δυνάμεις δεν έχουν παραιτηθεί από τη θέση ότι η λύση του Κυπριακού θα προνοεί την κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία ενός νέου πολιτειακού μορφώματος.  Άλλωστε η Τουρκία κατ΄ επανάληψιν έχει υπογραμμίσει ότι θα αναγνωρίσει το κράτος το οποίο θα προκύψει από την (άμεση ή έμμεση) αλληλοαναγνώριση “των δύο πλευρών” στην Κύπρο.  Υπενθυμίζεται ότι η θέση αυτή ενσωματωνόταν στο Σχέδιο Ανάν (δια μέσου αυτού που έχει ονομασθεί από ορισμένους ως παρθενογένεση και από άλλους ως τερατογένεση).

Αναμφίβολα, θα πρέπει να αναμένονται εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό.  Και τούτο όχι επειδή το Κυπριακό αποτελεί μείζον διεθνές θέμα άμεσης προτεραιότητας αλλά επειδή η ύπαρξη του Κυπριακού περιπλέκει σε μεγάλο βαθμό τις Ευρωτουρκικές σχέσεις με τρόπο που επηρεάζονται ευρύτερα συμφέροντα.  Συνεπώς επειδή αναζητείται αυτή η εξομάλυνση θα προκύψει μια νέα πρωτοβουλία η οποία θα είναι και πάλι στη βάση της φιλοσοφίας του Σχεδίου Ανάν (καθ΄ ότι μέχρι στιγμής δεν υπήρξε απεμπλοκή από την πλευρά μας).  Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να είναι προνοητική.  Δόθηκε τεράστια μάχη για το θέμα της αντιδήλωσης της ΕΕ και της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Θα πρέπει να συνεχίσουμε αυτή την πορεία και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες καταθέτοντας κατευθυντήριες γραμμές σε σχέση με τη λύση του Κυπριακού.  Εξ ορισμού μια τέτοια κατευθυντήρια γραμμή θα πρέπει να είναι ότι η λύση θα πρέπει να προνοεί και τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και ότι δεν τίθεται θέμα δημιουργίας ενός νέου πολιτειακού μορφώματος.  Τα δικαιώματα (και τα προνόμια) των Τουρκοκυπρίων μπορούν να διασφαλισθούν και μέσα από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ένα δεύτερο θέμα το οποίο θα πρέπει να μας προβληματίσει άμεσα και ενδεχομένως πριν ακόμα και την εκδήλωση πρωτοβουλίας για λύση είναι το θέμα της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου από την Τουρκία.  Επειδή το Πρωτόκολλο εξυπακούει και υποχρεώσεις έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας (π.χ. άνοιγμα των λιμανιών της Τουρκίας για Κυπριακά πλοία και των αεροδρομίων της για Κυπριακά αεροπλάνα) η Άγκυρα εδώ και μήνες καλλιεργεί τη θέση ότι αυτό θα πρέπει να γίνει παράλληλα με τον τερματισμό αυτού που αποκαλεί «απομόνωση των Τουρκοκυπρίων».  Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει λοιπόν να προσέξει γιατί η Τουρκία θα προσπαθήσει (ήδη προσπαθεί) να παρουσιάσει τις υποχρεώσεις της ως μια υποχώρηση και ως εκ τούτου θα απαιτήσει ανταλλάγματα.

Όλα αυτά τα θέματα χρήζουν της υιοθέτησης μιας ολοκληρωμένης πολιτικής η οποία αφ΄ ενός θα προστατεύει την Κυπριακή Δημοκρατία και αφ΄ ετέρου θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ουσιαστική πρόοδο επί του Κυπριακού.  Είναι προφανές ότι η περίοδος που αρχίζει μετά από τις 3 Οκτωβρίου 2005 είναι ιστορικής σημασίας όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.  Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πλήρως τα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα σε σχέση με τις Ευρωτουρκικές σχέσεις καθώς και τις επιδιώξεις σε εθνικό επίπεδο, και να δούμε πως αφ΄ ενός συμβάλλουμε στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα και αφ΄ ετέρου πως εξυπηρετούμε τους δικούς μας στόχους.  Όμως πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο υφιστάμενος τρόπος λειτουργίας της Κυπριακής πολιτείας, οικονομίας και κοινωνίας δεν φαίνεται ότι μπορεί να οδηγήσει στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.