Ο χρόνος και η διχοτόμηση

Οι υποστηρικτές του Σχεδίου Ανάν που προέβαλαν το γνωστό σύνθημα ‘Λύση τώρα’ την περίοδο του δημοψηφίσματος ενδεχομένως να αγνοούσαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία του Κυπριακού Ελληνισμού επιθυμούσε και επιθυμεί λύση το συντομότερο, αλλά όχι οποιαδήποτε λύση.  Εμμέσως πλην σαφώς, το σύνθημα για «Λύση τώρα» συνοδευόταν από το αξίωμα ότι η διχοτόμηση είναι η χειρότερη δυνατή λύση και ότι αυτή ήταν ανέκαθεν η επιδίωξη της Τουρκίας.

Χαμένες ευκαιρίες για επίλυση του Κυπριακού υπήρξαν μόνο πριν από το 1974.  Μετά από το 1974 η Τουρκία είχε και έχει ως στρατηγικό στόχο μια λύση η οποία θα νομιμοποιεί τον στρατηγικό της έλεγχο επί της Κύπρου.  Το Σχέδιο Ανάν 5, το οποίο αποδέχθηκε η Τουρκική πλευρά, δεν αποτέλεσε ευκαιρία καθ΄ ότι ουσιαστικά με αυτή τη λύση επιβραβεύονταν οι στόχοι της Τουρκίας χωρίς να επιτυγχάνονται οι ελάχιστοι στόχοι της Ελληνοκυπριακής πλευράς.  Και ο Βασιλείου και ο Κληρίδης ήθελαν λύση διακαώς αλλά δεν το πέτυχαν παρά τις ουσιαστικές τους παραχωρήσεις από το 1988 μέχρι το 2003.  Συνεπώς για την προώθηση λύσης δεν αρκεί η βούληση της Ελληνοκυπριακής πλευράς. 

Μέρος της Ελληνοκυπριακής ηγεσίας προβάλλει και σήμερα τη θέση ότι αν δεν έχουμε «Λύση τώρα», θα οδηγηθούμε στη διχοτόμηση.  Η Τουρκία όμως δεν αρκείται στη διχοτόμηση: αντίθετα, καλλιεργεί συνθήκες που οδηγούν σε ένα συνομοσπονδιακό κατασκεύασμα δια του οποίου η Άγκυρα θα ελέγχει όλη την Κύπρο.

Ενώ η καθαρή διχοτόμηση ή η καθαρή λύση δύο κρατών, είναι οδυνηρή επιλογή και ως εκ τούτου δεν προκρίνεται, αυτό δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκην ότι για την Ελληνοκυπριακή πλευρά είναι η χειρότερη λύση.  Το χειρότερο είναι μια λύση στην οποία θα υπάρχει ένας Τουρκικός βορράς και ένας κατ΄ ουσίαν μεικτός νότος, ενώ παράλληλα καμία ουσιαστική απόφαση δεν θα λαμβάνεται χωρίς τη συγκατάθεση της Τουρκίας.  (Τέτοιες προδιαγραφές υπήρχαν στο Σχέδιο Ανάν.)  Ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή μια λύση που είναι χειρότερη από τη διχοτόμηση.

Είναι προφανές ότι η πάροδος του χρόνου εμπεδώνει νέα τετελεσμένα.  Όμως ο χρόνος δεν μπορεί να αντικρίζεται μονοδιάστατα: η Κυπριακή Δημοκρατία είναι σήμερα σε πολύ καλύτερη θέση απ΄ ότι ήταν, για παράδειγμα, στις 23 Απριλίου 2004, ή στις 15 Απριλίου 2003.  Και θα ήταν ακόμα σε πολύ καλύτερη θέση εάν υπήρχε μια ολοκληρωμένη στρατηγική η οποία να περιελάμβανε και μια επικοινωνιακή πολιτική.

Ο χρόνος είναι σημαντικός και στον βαθμό που αξιοποιείται ανάλογα.  Αναμένετο μετά την εμπειρία με την όλη διαδικασία του Σχεδίου Ανάν και την απόρριψη του, ότι η Ελληνοκυπριακή ηγεσία θα άφηνε πίσω ένα παρελθόν όπου για λόγους τακτικής δεν προέβαλλε πάντοτε και ξεκάθαρα τους πραγματικούς στρατηγικούς της στόχους.

Είναι ζωτικής σημασίας να ξεκαθαρισθεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία επιθυμεί λύση η οποία θα είναι το αποτέλεσμα της σύζευξης του ιστορικού συμβιβασμού με τον Ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό.  Μια τέτοια λύση διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το ενιαίο της οικονομίας και της κοινωνίας, την αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στη λήψη αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα παραπέμπει και σε μια πατρίδα χωρίς κατοχικά στρατεύματα και εγγυήτριες δυνάμεις.  Βρισκόμαστε πραγματικά σε μια ιστορική καμπή η οποία συμπίπτει με μια περίοδο αμφισβητήσεων, κρίσης αξιών και σύγχυσης.  Η κοινωνία καλείται να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προχωρήσουμε προς την επίτευξη των ζωτικών μας στόχων. Πάνω απ’ όλα όμως καλείται η πολιτική ηγεσία να κατανοήσει ποιόν στόχο καθόρισε ο λαός ως ζωτικό με την ετυμηγορία του στις 24 Απριλίου 2004.