Συμπτώματα της ανεξέλεγκτης άρσης εμποδίων

Η σύλληψη του Μάριου Ματσάκη από το κατοχικό καθεστώς τις παραμονές της πρωτοχρονιάς αποτελεί, μεταξύ άλλων, αντικείμενο προβληματισμού για την ανεξέλεγκτη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί μετά τη μερική άρση των εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση μετά τις 23 Απριλίου 2003 σε συνδυασμό με την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ την 1^η Μαΐου 2004.  Υπογραμμίζεται ότι όταν κατά την εκτίμηση των κατοχικών αρχών ένας Ελληνοκύπριος διαπράξει αδίκημα και συλληφθεί, υπόκειται στους νόμους του ψευδοκράτους.  Δυστυχώς παρά τις διαμαρτυρίες μας άρχισε να γίνεται και αυτό συνήθεια.

Στην περίπτωση ενός αυτοκινητιστικού ατυχήματος στα κατεχόμενα ή κάποιας άλλης παράβασης τα πράγματα μπορεί να μην είναι περίπλοκα ιδίως εάν οι κατοχικές αρχές δεν έχουν λόγους να δημιουργήσουν επιπλοκές στο εν λόγω άτομο ή να εκβιάσουν ευρύτερες καταστάσεις.  Τα δύσκολα μπορεί να προκύψουν όταν το κατοχικό καθεστώς προβαίνει σε συλλήψεις πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας με κατηγορίες πολιτικής υφής.  Η κατηγορία η οποία είχε προσαχθεί στον Μάριο Ματσάκη ήταν πολιτικής μορφής.  Ο Μάριος Ματσάκης προστατεύθηκε (στο βαθμό που προστατεύτηκε) από την ασυλία του βουλευτή της ΕΕ.  Τι γίνεται όμως στην περίπτωση εκείνων των Κυπρίων που ενδεχομένως θα συλληφθούν στο μέλλον που δεν έχουν αυτή την ασυλία και μόνη τους προστασία είναι η ιδιότητα του πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΕΕ;

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τους λόγους που είχαν οδηγήσει τότε το κατοχικό καθεστώς και την Τουρκία στην απόφαση για μερική άρση των εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση.  Υπενθυμίζεται ότι ενώ ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος είχε υπογράψει στις 16 Απριλίου 2003 τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση στα κατεχόμενα εδάφη πριν τις 23 Απριλίου 2003 ήταν εκρηκτική:  υπήρχε μιζέρια, οικονομική εξαθλίωση, αποκλεισμός και πολύ λίγες ευκαιρίες.  Ως εκ τούτου υπήρχε αμφισβήτηση της κατοχής και διακαής πόθος από τους Τουρκοκύπριους για λύση.

Μεταξύ των στόχων του κατοχικού καθεστώτος ήταν η εκτόνωση της κρίσης, η ουσιαστική καλυτέρευση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των Τουρκοκυπρίων και εποίκων, και η δημιουργία τέτοιων προϋποθέσεων που να παραπέμπουν και στη μορφή της μελλοντικής λύσης του Κυπριακού προβλήματος: ένα συνομοσπονδιακό κατασκεύασμα με δύο ισότιμες περιοχές και αρχές και με ελεύθερη αλλά ταυτόχρονα και ελεγχόμενη διακίνηση δια μέσου συνοριακών σταθμών.

Εν ολίγοις η απόφαση για τη μερική άρση των περιορισμών δεν ήταν περιστασιακή.  Αντίθετα ήταν αποτέλεσμα στρατηγικής.  Όμως η Ελληνοκυπριακή πλευρά είχε ξαφνιασθεί: η κυβέρνηση παρακολουθούσε αμήχανη την κατάσταση και πολλές φορές κυβερνητικοί αξιωματούχοι παρίσταναν τους τροχονόμους κατά τη διάρκεια της μετάβασης Ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα με την επίδειξη διαβατηρίου.  Ακολούθησε η εξαγγελία μέτρων της κυβέρνησης προς τους Τουρκοκύπριους.  Θα ήταν προτιμότερο τότε να είχαμε προλάβει τα γεγονότα με μια συμφωνία Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και με τρόπο που να είχαν ωφεληθεί και οι Ελληνοκύπριοι.

Το ζητούμενο είναι πως αξιολογούμε την υφιστάμενη κατάσταση σχεδόν τρία χρόνια μετά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα.  Υπάρχει σαφώς μια ουσιαστική βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στα κατεχόμενα παρά το γεγονός ότι το κατοχικό καθεστώς και η Τουρκία εκφράζουν παράπονα για την «απομόνωση των Τουρκοκυπρίων».  Ταυτόχρονα έχουν επιτευχθεί σοβαρά πολιτικά πλεονεκτήματα όπως η σταδιακή αναβάθμιση κάποιων θεσμών του ψευδοκράτους.  Οι προσπάθειες για «Ταϊβανοποίηση» του βορείου τμήματος της Κύπρου συνεχίζονται ενώ παράλληλα η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων δεν επείγεται για λύση.  Αντίθετα φαίνεται να υπάρχει επανάπαυση στα κεκτημένα της κατοχής και στη διεκδίκηση ωφελημάτων, άνευ υποχρεώσεων, από την Κυπριακή Δημοκρατία που είναι πλέον μέλος της ΕΕ.

Ανεξαρτήτως κινήτρων, η περίπτωση της σύλληψης του Μάριου Ματσάκη και των όσων διαδραματίζονται υπενθυμίζουν τα δεδομένα με τα οποία είμαστε αντιμέτωποι.  Υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής έναντι της κατοχής.