Η Έρευνα ως Καθοριστικό Μοχλός Προόδου

Η Έρευνα ως Καθοριστικός Μοχλός Προόδου

Μια από τις πιο σημαντικές δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, και η οποία πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, ήρθε μετά το πέρας της τελευταίας συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ασχολήθηκε με την ενέργεια, την απασχόληση και την έρευνα. Συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος δήλωσε ότι θεωρεί «εφικτή την δαπάνη για την έρευνα και την επιστήμη να φτάσει στο 3% του ΑΕΠ της κάθε χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο από κυβερνητικές πηγές αλλά σε συνεργασία και με τον ιδιωτικό τομέα». Υπενθυμίζεται ότι οι δαπάνες για την έρευνα στην Κύπρο εξακολουθούν να είναι καθηλωμένες στο πενιχρό 0,38% του ΑΕΠ, ενώ πριν 10 περίπου χρόνια το αντίστοιχο ποσοστό ήταν γύρω στο 0,2%.

Διάφορες μελέτες έχουν καταδείξει τη θετική σχέση μεταξύ αποδοτικότητας, παραγωγικότητας, αποτελεσματικότητας ενός οικονομικο-πολιτικο-κοινωνικού συστήματος, και των δαπανών για την έρευνα. Η Κυπριακή πολιτεία, οικονομία και κοινωνία βρίσκονται σε μία πορεία δραστικών διαφοροποιήσεων. Μεταξύ άλλων, ολοένα και περισσότεροι νέοι επιζητούν πανεπιστημιακή εκπαίδευση και θέσεις απασχόλησης ψηλών προδιαγραφών. Ο τρόπος λειτουργίας της Κυπριακής οικονομίας είναι τέτοιος που δεν μπορεί να εκπληρώσει αυτές τις φιλοδοξίες.

Κατ΄ επανάληψιν τέθηκε ο στόχος της μετατροπής της Κύπρου σε ακαδημαϊκό, ιατρικό και οικονομικό κέντρο με την ευρεία έννοια του όρου. Όμως, υπάρχει χάσμα μεταξύ λόγων και έργων. Απαιτείται στρατηγική, πολιτική βούληση, ευελιξία και άριστη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Συμφωνίες συνεργασίας στα χαρτιά δεν μπορούν να σταματήσουν τη διαρροή νέων επιστημόνων προς το εξωτερικό. Ούτε και μπορούν να βοηθήσουν στη σύμπλευση της έρευνας με τον επιχειρηματικό κόσμο καθώς και την επένδυση στον κόσμο των ιδεών και της στρατηγικής για ενίσχυση της κυβερνητικής μηχανής σκέψης. Η πολιτεία μπορεί και πρέπει να ενισχύσει την έρευνα αρχίζοντας από μια αναθεώρηση προσεγγίσεων, νοοτροπιών και στόχων.

Είναι σημαντικά τα ήδη υφιστάμενα προγράμματα (από την ΕΕ, το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και άλλους οργανισμούς) τα οποία μπορούν να διεκδικήσουν ερευνητικά κέντρα και ερευνητές. Όμως αυτό δεν αρκεί. Είναι καθοριστικής σημασίας όπως το κράτος ενισχύσει τα κέντρα ερευνών, κρατικά και μη κρατικά, με άμεσες και απ΄ ευθείας χορηγίες: τα κέντρα πρέπει να αποκτήσουν (critical mass) κρίσιμη μάζα. Υπογραμμίζεται ότι θετικά αποτελέσματα σε σχέση με την έρευνα μπορούν να προκύψουν όχι μόνο από κρατικά αλλά και από ιδιωτικά ιδρύματα. Άλλωστε η εμπειρία στις πλείστες χώρες του κόσμου είναι ότι τα μη κρατικά ιδρύματα είναι πρωτοπόρα. Η πολιτεία μπορεί να συμβάλει με δαπάνες πολύ μικρές για το κράτος αλλά ουσιαστικής μορφής για αυτά τα κέντρα. (Ήδη η πολιτεία χρηματοδοτεί ξένους ερευνητικούς φορείς).

Επισημαίνεται ότι μια τέτοια πολιτική θα οδηγήσει σε αναβάθμιση των διαφόρων κέντρων και ως εκ τούτου σε αυξημένες δυνατότητες απορρόφησης Ευρωπαϊκών και άλλων κονδυλίων. Θα οδηγήσει επίσης σε μια αναβαθμισμένη παρουσία του επιστημονικού λόγου και τρόπου σκέψης σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου βίου.

Η έρευνα και “η κοινωνία της γνώσης” είναι καθοριστικοί μοχλοί κινητικότητας και προόδου. Η κοινωνία βελτιώνεται επειδή τολμά και δοκιμάζει, επειδή εξερευνά και ανακαλύπτει. Η Κύπρος απέδειξε με την προσήλωση της στον στόχο της ένταξης ότι θέλει να πάει μπροστά. Η ΕΕ θα συμβάλει στην πρόοδο της Κύπρου, αλλά και εμείς πρέπει να λαμβάνουμε τις δικές μας πρωτοβουλίες.

Εν κατακλείδι η Κύπρος θα πρέπει να προχωρήσει χωρίς να παραμένει προσκολλημένη σε θέσεις ταμπού του παρελθόντος επηρεάζοντας καταλυτικά, την οικονομία την κοινωνία και τα πολιτικά δρώμενα. Μια τέτοια προσέγγιση θα οδηγήσει σε αποτελέσματα που θα μας βοηθήσουν να εξέλθουμε από τα τέλματα που πνίγουν τη νεολαία, επιβραδύνουν την πρόοδο και στερούν από την πατρίδα μας την αυτοπεποίθηση που της αξίζει.

Research Center - Intercollege