Δύο χρόνια μετά: Δέκα Κατευθυντήριες Γραμμές

Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών ήταν συγκλονιστικές: ο Κυπριακός Ελληνισμός απέρριψε το Σχέδιο Ανάν V στις 24 Απριλίου, 2004 με το συντριπτικό 76% ενώ μια εβδομάδα αργότερα η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε στην ΕΕ. Η Άγκυρα και οι στρατηγικοί της εταίροι χρησιμοποίησαν το Ελληνοκυπριακό ΟΧΙ και το Τουρκο(κυπριακό) ΝΑΙ για την (έστω και βραχυπρόθεσμη) αποενοχοποίηση της Τουρκίας και την αφαίρεση της ηθικής υπεροχής από τους Ελληνοκύπριους.

Η Τουρκία πήρε ημερομηνία για έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με ελάχιστες υποχρεώσεις σε σχέση με την Κύπρο ενώ έκτοτε καταβάλλονται προσπάθειες για την αναβάθμιση της κατοχικής οντότητας. Επικοινωνιακά το κύριο αντικείμενο του Κυπριακού κατέστη «η απομόνωση των Τουρκοκυπρίων» και όχι η Τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου. Επιπρόσθετα, o σφετερισμός Ελληνοκυπριακών περιουσιών από τους Τούρκους προσέλαβε τεράστιες διαστάσεις.

Μετά από τις 24 Απριλίου 2004, η Κύπρος έχασε πολύτιμο χρόνο σε ατέρμονες και άνευ αντικειμένου συζητήσεις για το Σχέδιο Ανάν. Δύο χρόνια μετά, ως κράτος μέλος της ΕΕ μπορούμε να καταθέσουμε κατευθυντήριες γραμμές για την επίλυση του Κυπριακού:

(1) Η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας θα διασφαλίζεται από τη λύση.

(2) Κατάργηση των Συνθηκών Εγγυήσεων και Συμμαχίας και αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων. Για μια μεταβατική περίοδο θα υπάρχουν ρυθμίσεις στα πλαίσια του ΟΗΕ και της ΕΕ. Θα υπάρχει στρατός σε επαγγελματική βάση στα πλαίσια των συμβατικών υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι της ΕΕ.

(3) Η λύση θα διασφαλίζει την αποκατάσταση της ενότητας της οικονομίας και κοινωνίας καθώς και την αποτελεσματικότητα του κράτους.

(4) Η φιλοσοφία της δικοινοτικότητας θα είναι αναπόσπαστο αλλά όχι αποκλειστικό στοιχείο της λύσης. Η διζωνικότητα θα είναι χαλαρής μορφής και οι ρυθμίσεις που θα γίνουν να είναι τέτοιες που να μην εμποδίζονται οι τρεις βασικές ελευθερίες.

(5) Ο εποικισμός θα πρέπει να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Θα υπάρχει μόνιμη ρήτρα για περιορισμό του αριθμού των Τούρκων υπηκόων που θα μπορούν να εισέλθουν και να εγκατασταθούν στην Κύπρο.

(6) Η κεντρική κυβέρνηση θα περιβληθεί με εκείνες τις εξουσίες που θα της επιτρέπουν να λειτουργεί αποτελεσματικά. Οι νόμοι του ομοσπονδιακού κράτους πρέπει να υπερισχύουν των νόμων των πολιτειών εκτός εάν αποφασίσει περί του αντιθέτου το Ανώτατο Δικαστήριο. Διπλές πλειοψηφίες και μάλιστα ισχυρές (⅔) θα ισχύουν μόνο στην περίπτωση συνταγματικών μεταρρυθμίσεων.

(7) Το Ανώτατο Δικαστήριο θα αποτελείται από 4 Ελληνοκύπριους, 4 Τουρκοκύπριους και 1 που θα επιλέγεται από τις μικρότερες κοινότητες εκ περιτροπής. Πρόεδρος θα είναι ο γηραιότερος.

(8) Για την αποτελεσματικότητα της εκτελεστικής εξουσίας και δημοκρατικότητα θα εισαχθεί η καινοτομία του Αμερικανικού συστήματος εκλογής Προέδρου και Αντιπροέδρου με την προσθήκη ότι ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος δεν θα προέρχονται από την ίδια κοινότητα. Η σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου θα είναι στη βάση της αναλογίας 70:30. Η Άνω Βουλή θα είναι στη βάση 50:50 και η Κάτω Βουλή στη βάση 75:25.

(9) Η Τουρκοκυπριακή πολιτεία θα έχει υπό τη διοίκησή της ποσοστό εδάφους 27,5%. Επιπρόσθετα του εδάφους που θα επιστραφεί θα δοθεί και μεγαλύτερο μήκος ακτών στην Ελληνοκυπριακή πολιτεία. Όλοι οι πρόσφυγες θα έχουν το δικαίωμα επιστροφής. Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν όλα τα δεδομένα και αν ακόμα επιστρέψουν όλοι οι πρόσφυγες θα υπάρχει σαφώς Τουρκοκυπριακή πλειοψηφία στην υπό Τουρκοκυπριακή διοίκηση περιοχή.

(10) Η μετεξέλιξη του κράτους είναι δυνατή εάν, στην πορεία του χρόνου, οι εξελίξεις είναι τέτοιες ώστε να εμπεδωθεί μια λειτουργική ομοσπονδία στην οποία ο παράγων ζώνη να έχει μειωμένη σημασία. Τότε, μετά από τη συναίνεση και των δύο πλευρών, αρκετές πρόνοιες θα μπορούν να διαφοροποιηθούν περαιτέρω.

Μια τέτοια λύση αποτελεί τη σύζευξη του ιστορικού συμβιβασμού της ομοσπονδίας καθώς και των ευρωπαϊκών αρχών και πολιτικού πολιτισμού. Στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής οι θέσεις αυτές μπορούν να προωθηθούν στην ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα.

Research Center - Intercollege