|
Συνέντευξη του Ανδρέα Θεοφάνους προς τον Σάββα Ιακωβίδη (εφημερίδα ΣΗΜΕΡΙΝΗ)
|
|
ΔΙΧΑΣΜΕΝΗ Η ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΕ ΝΑ ΑΝΤΕΞΕΙ ΜΙΑ ΤΟΥΡΚΙΑ ΩΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ; H ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ
|
|
1. Πρόσφατα, προσκληθήκατε και πήρατε μέρος, στο Βερολίνο, σε ένα σημαντικό κλειστό τριήμερο διεθνές συνέδριο για να υποστηριχθεί εν πολλοίς η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Ποιοι ήταν οι διοργανωτές και γιατί προσκληθήκατε μόνον εσείς από τον Ελληνικό χώρο;
Απάντηση: Το συνέδριο είχε θέμα The Importance of Being European: Turkey, the EU, and the Middle East. Διοργανώθηκε στο Βερολίνο στις 13-15 Μαΐου από το Helmut Kohl Institute for European Studies του Hebrew University της Ιερουσαλήμ, σε συνεργασία με το German Council on Foreign Relations (DGAP), το Turkish Economic and Social Studies Foundation (TESEV) με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και άλλων οργανισμών και φορέων.
Όσον αφορά τη δική μου πρόσκληση αυτή συνδέεται με το έργο του Κέντρου Ερευνών με τα συναφή θέματα, και τις διασυνδέσεις του με σημαντικά think-tanks σε άλλες χώρες. Οι διοργανωτές εκτίμησαν επίσης ότι ήταν σημαντικό να κατατεθεί στο συνέδριο μια διαφορετική αλλά έγκυρη άποψη σε σχέση με την Τουρκία και το Κυπριακό.
2. Ποια ήταν τα σημαντικότερα θέματα που παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν;
Απάντηση:
Κατά
τη διάρκεια του συνεδρίου αναλύθηκαν διάφορα ζητήματα. Σαράντα ομιλητές από
Ταυτόχρονα εξετάσθηκαν και οι ευρύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ΕΕ. Μεταξύ άλλων, υπογραμμίσθηκε το θέμα της ενσωμάτωσης των Μουσουλμάνων που διαβιούν σε χώρες της ΕΕ καθώς η θέση και ο ρόλος της Ένωσης στο διεθνές γίγνεσθαι.
3. Ποιες ήταν οι τάσεις, οι θέσεις και οι τοποθετήσεις των Ευρωπαίων, κυρίως, εισηγητών-αναλυτών έναντι της Τουρκίας και των εντεύθεν ευρωπαϊκών δεσμεύσεων και υποχρεώσεών της;
Απάντηση: Υπήρξαν τοποθετήσεις που αντικατοπτρίζουν βασικά τρεις σχολές σκέψης. Η μία σχολή σκέψης επικεντρώθηκε στη θέση ότι η Τουρκία πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω: ότι έχουν δοθεί υποσχέσεις στην Τουρκία από την ΕΕ και από τη Δύση, ότι η Τουρκία προσπαθεί στο μέτρο του δυνατού να εφαρμόσει τις υποχρεώσεις της. Οι υποσχέσεις πρέπει να τηρηθούν και η Τουρκία θα προχωρήσει με αξιοπιστία προς την ΕΕ.
Απόψεις που αντικατοπτρίζουν μια διαμετρικά αντίθετη άποψη υπογραμμίζουν ότι εκ των πραγμάτων η Τουρκία είναι πολύ δύσκολο να εφαρμόσει το κοινοτικό κεκτημένο και ότι υπάρχει ένα ευρύτερο πρόβλημα ενσωμάτωσης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Και υπήρξε και μια τρίτη μέση οδός, μια τάση αγνωστικισμού σε σχέση με το εάν μπορεί να προχωρήσει η Τουρκία προς την ένταξη. Στα πλαίσια αυτά εκφράσθηκε και η θέση ότι δεν είναι υποχρεωτικό να ληφθεί απόφαση για την Τουρκία σήμερα.
4. Ποιες ήταν οι θέσεις και οι τοποθετήσεις Τούρκων εισηγητών-αναλυτών και πώς δικαιολογήθηκαν για την άρνηση της χώρας τους να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας;
Απάντηση: Είναι πολύ σημαντικό να δούμε πως τοποθετούνται οι Τούρκοι αναλυτές, εκπονητές πολιτικής, διπλωμάτες, ακαδημαϊκοί και πολιτικοί σε σχέση με το Κυπριακό. Συνεχώς προβάλλεται η άποψη ότι η Τουρκία έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στην Κύπρο αποδεχόμενη το Σχέδιο Ανάν. Σύμφωνα με αυτή τη λογική το ίδιο έχουν πράξει και οι Τουρκοκύπριοι. Επιπρόσθετα, υπογραμμίζουν ότι το πρόβλημα είναι η Ελληνοκυπριακή αρνητικότητα για ένα συμβιβασμό. Εκείνο το οποίο καλλιεργεί συστηματικά το Τουρκικό κατεστημένο, και δεν είναι μόνο θέμα κυβερνήσεως (αλλά πιστεύω η τεράστια δουλειά γίνεται και από ακαδημαϊκά ιδρύματα και κέντρα παραγωγής σκέψης), είναι η θέση ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν επιθυμούν τη συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους, θέλουν να εκμεταλλευτούν μόνοι τους τα πλεονεκτήματα της ΕΕ, δεν θέλουν να μοιρασθούν τον πλούτο τους με τους Τουρκοκύπριους και ότι στην Κύπρο το πραγματικό πρόβλημα είναι ο Ελληνοκυπριακός εθνικισμός και η απομόνωση των Τουρκοκυπρίων.
Αυτά φυσικά ακούμε και από τον Τούρκο Πρωθυπουργό και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά η εμπέδωση γίνεται σε αυτούς τους χώρους.
Οι ακριβείς δεσμεύσεις της Τουρκίας σε σχέση με την Κύπρο δεν ήταν αντικείμενο συζήτησης. Εκείνο όμως που συζητήθηκε είναι οι υποχρεώσεις της Άγκυρας που προκύπτουν από τον Ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό: η σημασία της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας και η οριστική επίλυση του προβλήματος.
5. Ποιες ήταν οι δικές σας θέσεις και επιχειρήματα έναντι των Τούρκων ομολόγων σας όπως και έναντι των άλλων εισηγητών;
Απάντηση: Στη δική μου εισήγηση ανάφερα, μεταξύ άλλων, ότι το Σχέδιο Ανάν κατ΄ ουσίαν δεν είχε ως πρωταρχικό στόχο την επίλυση του Κυπριακού αλλά την εξυπηρέτηση της Τουρκίας. Ότι ήταν ένα Σχέδιο το οποίο ικανοποιούσε όλες τις Τουρκικές απαιτήσεις και επιδείνωνε τα δεδομένα για τους Ελληνοκύπριους. Tο ΌΧΙ των Ελληνοκυπρίων, δεν ήταν μια μαξιμαλιστική αντίδραση αλλά μια προσπάθεια προάσπισης αφ΄ ενός της Κυπριακής Δημοκρατίας και αφ΄ ετέρου αποτροπής της επιδείνωσης των δεδομένων. Φυσικά αναφέρθηκα και στο ευρύτερο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο που λαμβάνουν χώρα όλες αυτές οι εξελίξεις. Αλλά πέρα από την ίδια την εισήγηση, για την οποία πρέπει να ομολογήσω δέχτηκα αρκετές ερωτήσεις από τους παρευρισκόμενους, μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω αυτά τα θέματα και κατά τη διάρκεια των διαφόρων συναντήσεων του συνεδρίου αλλά και άτυπα. Αυτές οι επαφές είναι τις περισσότερες φορές πιο αποτελεσματικές από τις πιο επίσημες τοποθετήσεις από το βάθρο.
6. Τι και ποιο ρόλο έπαιξε το Κυπριακό και η Κύπρος στις αναλύσεις-συζητήσεις-εισηγήσεις των συμμετασχόντων στο συνέδριο;
Απάντηση: Σε αυτό το συγκεκριμένο συνέδριο είχαμε περισσότερη αναφορά για την Κύπρο και για το Κυπριακό, από ξένους αναλυτές παρ΄ ότι άλλες φορές. Το Κυπριακό έρχεται στο προσκήνιο συνήθως σε συσχετισμό με άλλα θέματα μείζονος και ευρύτερου ενδιαφέροντος. Σε αυτό το συνέδριο το Κυπριακό εγέρθηκε και από άλλους αναλυτές και μάλιστα με τρόπο δεικτικό. Και αυτό μου προκαλεί ικανοποίηση. Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τις γνωριμίες που δημιουργούνται και τις συνεργασίες που αναπτύσσονται διαχρονικά, είμαι πεπεισμένος ότι δυνατό να διαφοροποιηθούν θέσεις. Ως εκ τούτου η προσπάθεια περαιτέρω δικτύωσής μας είναι σημαντική και επιβεβλημένη.
7. Ποια ήταν τα συμπεράσματα και πού εστιάστηκαν οι καταληκτικές επισημάνσεις των συναδέλφων σας, που πήραν μέρος στο συνέδριο;
Απάντηση: Στο συνέδριο κατατέθηκαν σκέψεις και επισημάνσεις οι οποίες πρέπει να αξιολογηθούν περαιτέρω. Υπάρχει η ροπή που διατείνεται ότι πάση θυσία η Τουρκία πρέπει να ενταχθεί στην ΕΕ και ότι αυτό είναι προς όφελος και της Τουρκίας και της ΕΕ και της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της. Από την άλλη υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσον η Τουρκία μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ αλλά και κατά πόσον η ίδια η ΕΕ μπορεί να αντέξει μια Τουρκία ως μέλος της.
Υπήρξαν και άλλα θέματα τα οποία συζητήθηκαν σε σχέση με το μέλλον της Ευρώπης και τον ρόλο της στη διεθνή σκακιέρα, το θέμα της ενσωμάτωσης των Μουσουλμάνων της Ευρώπης στην ίδια ΕΕ και το τι πρέπει να γίνει προς αυτές τις κατευθύνσεις. Τονίζω επίσης ότι θίχτηκε και το θέμα της παρέμβασης της Τουρκίας στις προηγούμενες Γερμανικές εκλογές με ότι αυτό συνεπάγεται...
Και επιστρέφοντας στο θέμα Τουρκία, υπήρξε ενδοσκόπηση αναφορικά με την πραγματική επιρροή της Τουρκίας στον Αραβικό κόσμο, κατά πόσον μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο γέφυρας μεταξύ Ευρώπης και Δύσης γενικότερα αφ΄ ενός και του Αραβικού κόσμου αφ΄ ετέρου καθώς επίσης και τα εσωτερικά προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία. Στα πλαίσια αυτά έγινε αναφορά στην Κύπρο, στο Κουρδικό και σε άλλα ζητήματα. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι από Τούρκους αναλυτές κατατέθηκε η άποψη ότι οι Κούρδοι δεν ενδιαφέρονται για δικαιώματα μειονότητας αλλά επιζητούν δικαιώματα κοινότητας, θέλουν να είναι συνέταιροι στην Τουρκική Δημοκρατία. Αυτό φυσικά παραπέμπει και στο τι ζητούσαν οι Τουρκοκύπριοι στην Κύπρο. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο και νομίζω θα ακούσουμε γι΄ αυτό στο μέλλον πολύ περισσότερα.
8. Γιατί η Τουρκία πρέπει να ενταχθεί, στην Ευρώπη; Ποια επιχειρήματα ακούστηκαν υπέρ ή κατά και ποια είναι η υπερισχύουσα άποψη και τάση στην Ευρώπη;
Απάντηση: Επαναλαμβάνω ότι η κυρίαρχη άποψη η οποία προκρίνει την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι ότι η Τουρκία ήταν παραδοσιακή σύμμαχος της Δύσης, είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφαλείας για χρόνια, ότι της έχουν δοθεί υποσχέσεις, ότι δεν είναι δυνατό να απορριφθεί. Πέραν τούτου, η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα είναι θετική για την ίδια την ΕΕ διότι αφ΄ ενός θα της λύσει το δημογραφικό της πρόβλημα και αφ΄ ετέρου θα προωθήσει την κοινωνικοοικονομική της ανανέωση. Επιπρόσθετα, υποστηρίχθηκε ότι η Τουρκία μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο γέφυρας μεταξύ Δύσης και Αραβικού κόσμου, Χριστιανικού και Ισλαμικού κόσμου.
Όμως αρκετοί συνάδελφοι από ευρωπαϊκές και άλλες χώρες έδωσαν ένα διαφορετικό στίγμα: ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Αραβικού κόσμου διότι η Τουρκία η ίδια δεν είναι αποδεκτή στον Αραβικό κόσμο ως μια χώρα με αυτό τον ρόλο. Σε σχέση με την υπερισχύουσα άποψη και τάση στην Ευρώπη, η εντύπωση που αποκομίζω είναι ότι η Τουρκία έχει πολύ μεγάλο δρόμο να διανύσει. Δεν κατανοεί η Τουρκία, πιστεύω, πλήρως τους όρους του παιχνιδιού. Και αν τους κατανοεί δεν φαίνεται διατεθειμένη να τους εφαρμόσει. Οι Ευρωπαίοι το αντιλαμβάνονται αυτό. Η ένταξη είναι μάλλον απομακρυσμένη. Ενδεχομένως θα προκύψει μια ειδική σχέση.
9. Ποια είναι η σημασία και η αξία τέτοιων υψηλού επιστημονικού επιπέδου συναντήσεων για μας και ποια μηνύματα και διδάγματα στέλνονται ή εξάγονται ειδικά για την Κύπρο;
Απάντηση: Η σημασία αυτών των συναντήσεων είναι τεράστια. Αναφέρω συναφώς ότι στα πλαίσια του συνεδρίου παρατέθηκαν δύο επίσημα δείπνα, στα οποία ομιλητές ήταν πρώην και νυν κρατικοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες. Σημειώνω ότι στο αποχαιρετιστήριο δείπνο ήρθε για χαιρετισμό και ο Πρέσβης των ΗΠΑ στη Γερμανία. Ούτως ή άλλως σε αυτές τις συναντήσεις που λαμβάνουν χώρα ανταλλάσσουν απόψεις πολιτικοί, διπλωμάτες, ακαδημαϊκοί κύρους, εκπονητές πολιτικής και δημοσιογράφοι. Όταν το συνέδριο είναι κλειστό, αντιλαμβάνεστε ότι δεν γίνονται οι συζητήσεις χάριν των συζητήσεων: τα πορίσματα αυτά θα μεταφερθούν σε διάφορα κέντρα αποφάσεων, θα αναλυθούν και μετά διάφορες ιδέες που κατατίθενται σε τέτοιου είδους συνέδρια εμφανίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπό μορφή άτυπων ιδεών σε διάφορα έγγραφα πολιτικής είτε χωρών της ΕΕ είτε άλλων συλλογικών οργανισμών. Αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να το κατανοήσουμε και να δούμε τι κάνουμε και εμείς... Είναι αυτοκαταστροφικό να αγνοούμε αυτούς τους τομείς.
10. Είχατε την ευκαιρία να εξετάσετε τους παραλληλισμούς – αν υπάρχουν ή αν έγιναν – μεταξύ Γερμανίας και Κύπρου κατά την επίσκεψή σας στο Βερολίνο;
Απάντηση: Κατ΄ αρχήν να σημειώσω ότι είχα την ευκαιρία να αξιοποιήσω την επίσκεψή μου και για σκοπούς ενός ερευνητικού προγράμματος για την επανένωση της Κύπρου και τα πιθανά μαθήματα από τη Γερμανική εμπειρία. Αλλά πέραν τούτου η εμπειρία του Βερολίνου και η πολυδιάστατη τριβή καθώς και διάφορες συνομιλίες με βοήθησαν να διακρίνω και να κατανοήσω καλύτερα πολύ συγκεκριμένα ζητήματα που θα αντιμετωπίσουμε και εμείς εδώ στην Κύπρο. Εν ολίγοις υπάρχουν σοβαρές διαφορές, αλλά και σημαντικές ομοιότητες.
11. Και ένα τελευταίο ερώτημα: πως σχολιάζεται το πρόσφατο επεισόδιο στο Αιγαίο και κατ΄ επέκτασιν την πολιτική της Τουρκίας και της Ελλάδας;
Απάντηση: Με τις τόσες παραβιάσεις και αναχαιτίσεις ήταν ζήτημα χρόνου ένα τέτοιο επεισόδιο να είχε την τραγική αυτή κατάληξη. Διαφαίνεται ότι η Ελληνο-Τουρκική προσέγγιση δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα, πράγμα που γίνεται πιο έντονα αντιληπτό στην Ελλάδα τόσο από την πολιτική ηγεσία αλλά και από την κοινή γνώμη. Η Τουρκία έχει την αίσθηση ότι αντί η ίδια να διαφοροποιήσει την πολιτική της για να διευκολυνθεί η Ευρωπαϊκή της πορεία – είναι η Ελλάδα που πρέπει να προσαρμοσθεί με τις Τουρκικές απαιτήσεις. Το ίδιο σκηνικό βλέπουμε και σε σχέση με την Κύπρο.
Research Center - Intercollege Copyright © 2006. All rights reserved |