Ελλάδα και Κύπρος: Η Νέα Προσέγγιση

Ελλάδα και Κύπρος: Η Νέα Προσέγγιση

Πολύ λίγοι αμφιβάλλουν ότι Αθήνα και Λευκωσία έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε σχέση με το Κυπριακό και την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι μετά τη στρατηγική απόφαση των Αθηνών για προσέγγιση με την Τουρκία σε όλα τα επίπεδα ανεξαρτήτως των εξελίξεων στο Κυπριακό υπήρξε ανοικτή διαφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων Κληρίδη και Σημίτη. Μεταξύ άλλων, κυβερνητικοί αξιωματούχοι στη Λευκωσία επέκριναν τον τότε Υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου για το ζεϊμπέκικο στην παρουσία του τότε Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Ισμαίλ Τζεμ.

Η Αθήνα είχε πάρει τη στρατηγική απόφαση να προχωρήσει, κατ΄ ουσίαν χωρίς προϋποθέσεις, σε μια προσέγγιση με την Τουρκία προσδοκώντας ότι θα οδηγούσε σε ένα τεράστιο μέρισμα ειρήνης. Ενώ η στρατηγική αυτή είναι θεμιτή και κατανοητή, παρατηρούνται σοβαρά ελλείμματα σε θέματα τακτικής: μέχρι τώρα υπήρξε μάλλον μια μονομερής πολιτική ανοιγμάτων από πλευράς Αθηνών χωρίς ανταλλάγματα στη βάση της αμοιβαιότητας από την Τουρκία. Ενδεχομένως τα ελλείμματα αυτά σε θέματα τακτικής να υποσκάπτουν την ίδια τη στρατηγική. Ενδεικτική είναι η κατάληξη της πρόσφατης σύγκρουσης δύο μαχητικών αεροσκαφών στο Αιγαίο: ο Έλληνας πιλότος σκοτώθηκε και ενώ οι Ελληνικές αρχές συνέβαλαν στη διάσωση του Τούρκου πιλότου η Τουρκία αξιώνει αποζημιώσεις από την Ελλάδα για το απολεσθέν Τουρκικό αεροσκάφος. Αυτή η πτυχή εμπεριέχει και έναν ουσιαστικό συμβολισμό.

Η Κύπρος θα επιθυμούσε να υπάρχουν βήματα αμοιβαιότητας σε σχέση με τη στρατηγική της προσέγγισης με την Τουρκία. Γι΄ αυτό και υπήρξαν διαφωνίες και παλαιότερα και τώρα μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας. Ο Κυπριακός Ελληνισμός εν πολλοίς κατανοεί τις υφιστάμενες δυσκολίες αλλά ταυτόχρονα έχει προσδοκίες. Και θέλει να ξέρει μέχρι που μπορεί να φθάσει η εξ Αθηνών στήριξη. Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν όλα τα δεδομένα η Λευκωσία νομιμοποιείται να αναπτύξει τις δικές της προσεγγίσεις για να τεθεί η Τουρκία προ των ευθυνών και των υποχρεώσεών της. Και τούτο παρά τα διαχρονικά λάθη χειρισμών που οδήγησαν στα δημοψηφίσματα με τα γνωστά αποτελέσματα και την έστω βραχυπρόθεσμη αποενοχοποίηση της Τουρκίας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ενηλικιωθεί και είναι φυσιολογικό να έχει διαφορετικές προσεγγίσεις. Για την Ελλάδα το Κυπριακό είναι ένα σημαντικό θέμα αλλά όχι κατ΄ ανάγκην κρίσιμο. Για τη Λευκωσία όμως το Κυπριακό είναι το κατ΄ εξοχήν εθνικό πρόβλημα, είναι υπαρξιακής σημασίας. Ο Κυπριακός Ελληνισμός ευχαριστεί την Αθήνα για τη συμπαράστασή της. Και εκεί όπου οι προσεγγίσεις διαφέρουν εναπόκειται στη Λευκωσία να προσπαθήσει να δημιουργήσει τις δικές της συμμαχίες στα πλαίσια της ΕΕ. Άλλωστε αυτό είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της ΕΕ.

Η αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας και της ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και η ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της περνά μέσα από τη σφυρηλάτηση αυτόνομων επιλογών και τη δημιουργία των κατάλληλων συμμαχιών. Ως εκ τούτου δεν είναι ανάγκη να γίνεται προσπάθεια συγκάλυψης όταν υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Ιστορικοί και εθνικοί λόγοι νομιμοποιούν τις απαιτήσεις της Κύπρου έναντι της Ελλάδας για στήριξη. Από την πλευρά της η Αθήνα με ειλικρίνεια θα πρέπει να ξεκαθαρίσει μέχρι που μπορεί να φθάσει η συμπαράστασή της. Με αυτή τη νέα προσέγγιση είναι δυνατόν οι δύο χώρες να χειριστούν πιο αποτελεσματικά τις νέες προκλήσεις που έχουν μπροστά τους.

Αναφέρεται συναφώς το ζωτικής σημασίας θέμα των εγγυήσεων. Ούτως ή άλλως η Κυπριακή Δημοκρατία νομιμοποιείται να απαιτήσει όπως σε οποιοδήποτε σχέδιο λύσης του Κυπριακού να μην υπάρχουν πρόνοιες για εγγυήτριες δυνάμεις. Άλλωστε ποια χώρα μέλος της ΕΕ έχει εγγυήτριες δυνάμεις; Η Ελλάδα στηρίζοντας αυτή την προοπτική μπορεί να τονίσει ξεκάθαρα ότι η ίδια δεν μπορεί να είναι εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο (λόγω αποστάσεως και άλλων παραγόντων) και πρώτη να θέσει θέμα τερματισμού αυτής της κατάστασης.

Research Center - Intercollege