Η Κυπριακή Δημοκρατία ως Κράτος Μέλος της ΕΕ και

 η Λύση του Κυπριακού Προβλήματος

Όταν το 1999 άρχιζε μια νέα πρωτοβουλία για λύση του Κυπριακού προβλήματος υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Βρετανίας, οι Ελληνοκυπριακές θέσεις στηρίζονταν σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ενώ οι Τουρκοκυπριακές σε μια συνομοσπονδία. Η πρωτοβουλία κατέληξε στο Σχέδιο Ανάν V, του οποίου οι πρόνοιες είναι πολύ πιο κοντά στις Τουρκοκυπριακές και τις Τουρκικές θέσεις, όπως φαίνεται στο παράρτημα, όπου παρατίθενται οι Ελληνοκυπριακές και Τουρκοκυπριακές θέσεις στην αρχή της διαδικασίας καθώς και οι αντίστοιχες πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν V στο τέλος της διαδικασίας.

Δεδομένων των ετεροβαρών προνοιών καθώς και των σοβαρών ελλειμμάτων του, ήταν επόμενο ότι το Σχέδιο Ανάν V δεν θα γινόταν αποδεκτό από τους Ελληνοκυπρίους. Αντί της επανένωσης της Κύπρου, το Σχέδιο εμπεδώνει χωριστικές πρόνοιες, δεν διασφαλίζει το ενιαίο της οικονομίας, πλήττοντας τη βιωσιμότητα και λειτουργικότητα του κράτους, και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπρόσθετα, με το Σχέδιο Ανάν νομιμοποιούνται οι έποικοι και ανοίγει η πόρτα για περαιτέρω εισροή ατόμων Τουρκικής καταγωγής. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος σαρωτικών δημογραφικών αλλαγών εις βάρος της Ελληνοκυπριακής πλευράς.

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ παρέχει τη δυνατότητα να επιτευχθεί λύση η οποία να εμβολιασθεί σημαντικά από το Ευρωπαϊκό κοινοτικό κεκτημένο – στόχος που συνάδει με τη θέση που από καιρό διατυπώσαμε ότι για τη λύση του Κυπριακού θα πρέπει ο ιστορικός συμβιβασμός  της ομοσπονδίας να συζευχθεί με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα.  Αυτό δεν εμποδίζει τη συμπερίληψη θετικών στοιχείων του Σχεδίου Ανάν V.

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ αποτελεί την πιο σημαντική εξέλιξη μετά το 1974. Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τους ευρύτερους συσχετισμούς καθώς και την επιδίωξη της Τουρκίας για έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με την ΕΕ, δημιουργούνται προοπτικές για επίλυση του Κυπριακού προβλήματος. Το ΟΧΙ δεν πρέπει να εκληφθεί ως «όχι» σε λύση αλλά ως «όχι» στη λύση με βάση το Σχέδιο Ανάν V, ως «όχι» σε οποιαδήποτε λύση χάριν της λύσης. Η λύση που τελικά θα εξευρεθεί δεν πρέπει να καταρρεύσει. Θα πρέπει να είναι βιώσιμη, λειτουργική και αξιοπρεπής.

Το σημείωμα αυτό συνοψίζει συμπεράσματα και προβληματισμούς που προκύπτουν από διάφορες μελέτες του Κέντρου. Ο στόχος είναι η παράθεση ιδεών ως τροφή για σκέψη προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι ιδέες αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο του ιστορικού συμβιβασμού της ομοσπονδίας – εμβολιαζόμενες όμως με Ευρωπαϊκές αρχές και δεδομένα. Είναι με αυτό το σκεπτικό που θεωρείται ως καθοριστικής σημασίας όπως σ’ ένα νέο σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού ενσωματωθούν στοιχεία τα οποία απορρέουν από τις πιο κάτω κατευθυντήριες γραμμές:

    (1)          Η Κυπριακή Δημοκρατία Παραμένει

Η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να διασφαλίζεται σε οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού προβλήματος. Δεν είναι δυνατό ένα κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ να αυτοκαταργηθεί, να εξισωθεί με την «ΤΔΒΚ», ένα Τουρκικό προτεκτοράτο, και, μετά από έμμεση αλληλοαναγνώριση, να δημιουργηθεί ένα νέο / κοινό κράτος. Εκείνο το οποίο θα πρέπει να γίνει είναι η επανενσωμάτωση του βόρειου τμήματος του νησιού στην Κυπριακή Δημοκρατία με μια συμφωνία των δύο κοινοτήτων που ουσιαστικά θα ισοδυναμεί / αποτελεί συνταγματική μεταρρύθμιση που να οδηγεί στη νέα κατάσταση πραγμάτων. Η διαδικασία της μετεξέλιξης θα διασφαλίσει τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα περιορίσει τις πιθανότητες απόσχισης ή διχοτόμησης στο μέλλον. Η συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβάλλεται και για καθαρά πρακτικούς λόγους. Είναι πιο εύκολο να γίνουν αναπροσαρμογές σε ένα υφιστάμενο κράτος με καθιερωμένο λειτουργικό πλαίσιο παρά να δημιουργηθεί νέο κράτος από την αρχή.

    (2)    Οι Συνθήκες Εγγύησης και Συμμαχίας και ο Κυπριακός Στρατός

Η Συνθήκη Εγγυήσεως και η Συνθήκη Συμμαχίας του 1960 θα πρέπει να καταργηθούν. Ούτως ή άλλως είναι παράδοξο για μια χώρα μέλος της ΕΕ να έχει εγγυήτριες δυνάμεις, μια εκ των οποίων μάλιστα να μην είναι καν μέλος της Ένωσης. Με το ίδιο σκεπτικό, δεν θα πρέπει να υπάρχουν Ελληνικά και Τουρκικά στρατεύματα στην Κύπρο.

Για μια μεταβατική περίοδο 8-10 χρόνων μπορεί να υπάρχει, εξουσιοδοτημένη από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και με απόλυτο σεβασμό προς την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μια πολυεθνική δύναμη στην οποία μπορούν να συμμετέχουν και Ελληνικά και Τουρκικά στρατεύματα. Στη συνέχεια αυτή η δύναμη να αντικατασταθεί, πάλι για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, από δύναμη της ΕΕ, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ). Παράλληλα, είναι δυνατόν να συμφωνηθούν διευρυμένες εγγυήσεις, οι οποίες όμως να έχουν ημερομηνία λήξης. Δεν μπορεί η Τουρκία να επιθυμεί πιο στενές σχέσεις με την ΕΕ και ταυτόχρονα να επιμένει σε μόνιμες ρήτρες εγγυήσεων. Η Τουρκία θα πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να την σεβασθεί ως ανεξάρτητο κράτος.

Θα πρέπει επίσης να τονισθεί ότι η πάγια θέση της Ελληνικής πλευράς για αποστρατικοποίηση πρέπει να αναθεωρηθεί. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να επιδιώξει να έχει ισότιμη συμμετοχή στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς άμυνας και ασφάλειας. Η Κύπρος θα μπορεί να έχει επαγγελματικό στρατό, ο οποίος να εκπαιδευθεί από Ευρωπαίους αξιωματικούς, και στον οποίο να συμμετέχουν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι σε αναλογίες 66⅔%:33⅓% ή 2:1. Ο στρατός της Κύπρου θα μπορεί να συμμετέχει στις αποστολές της ΕΕ. Τέλος, η Κύπρος, ως κράτος μέλος της ΕΕ, θα πρέπει επίσης να υποβάλει αίτηση για να ενταχθεί στο πρόγραμμα του ΝΑΤΟ «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη».

    (3)          Η Σημασία της Οικονομίας και η Δημιουργία ενός Σύγχρονου Κράτους

Το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού προβλήματος πρέπει να εμβολιασθεί με τους κανόνες εύρυθμης λειτουργίας της οικονομίας, της κοινωνίας και των πολιτειακών θεσμών ενός σύγχρονου κράτους, όπως αυτοί προνοούνται από τους θεσμούς και τις συνθήκες που επικρατούν στην ΕΕ.

Μεταξύ άλλων, είναι εκ των ουκ άνευ η δημιουργία μιας ενιαίας οικονομίας. Άλλωστε η απρόσκοπτη λειτουργία των βασικών κανόνων της ελεύθερης οικονομίας πρέπει να θεωρηθεί ως απαραίτητη, αν και όχι επαρκής, προϋπόθεση για τη σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Οι αυστηροί περιορισμοί που τίθενται από το Σχέδιο Ανάν V σε θέματα απόκτησης περιουσίας και διαμονής αποτελούν εμπόδια στη δημιουργία ενιαίας οικονομίας.

Άλλος σημαντικός παράγοντας για την εύρυθμη λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους είναι η επιτυχής ένταξη και λειτουργία του στο πλαίσιο του έντονα ανταγωνιστικού διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος. Αυτό σε πολλούς τομείς προϋποθέτει ενιαία πολιτική και στόχους. Πώς είναι δυνατόν, για παράδειγμα, να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει η τουριστική βιομηχανία της Κύπρου όταν, με βάση τις χωριστικές πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν V, θα εφαρμόζονται δύο διαφορετικές πολιτικές τουρισμού;

H επιτυχής ένταξη ενός κράτους στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον προϋποθέτει επίσης ευελιξία και άρα ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στη λήψη αποφάσεων.  Γρήγοροι και αποτελεσματικοί μηχανισμοί λήψεως αποφάσεων είναι φυσικά απαραίτητοι και για την ευρυθμία της εσωτερικής διακυβέρνησης – που είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για τη λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους. Οι δύσκαμπτοι μηχανισμοί λήψεως αποφάσεων που προτείνει το Σχέδιο Ανάν κάθε άλλο παρά συμβάλλουν στην ευελιξία, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι σ’ όλα τα σώματα λήψεως αποφάσεων του κοινού κράτους, και για όλα σχεδόν τα θέματα, απαιτούνται κατ΄ ουσίαν διπλές πλειοψηφίες.

Πολύ σημαντική επίσης είναι η κοινωνική συνοχή του συνόλου των πολιτών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που μπορεί να επιτευχθεί με μια κοινή οικονομική δομή σοφά ισοζυγισμένη που στόχο θα έχει την πρόοδο και ευημερία όλων των κοινωνικών εταίρων. Η οικονομική δομή της πολιτείας που δημιουργείται από το Σχέδιο Ανάν χαρακτηρίζεται από στρεβλώσεις αλλά και από ασάφειες. Για παράδειγμα, αν ένας Τουρκοκύπριος, κάτοικος του Τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους, ο οποίος εργάζεται στο Ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος, καταστεί άνεργος, από ποιο συνιστών κράτος θα παίρνει επίδομα ανεργίας;

(4)          Δικοινοτικότητα και Διζωνικότητα και οι Τρεις Βασικές Ελευθερίες

Η φιλοσοφία της δικοινοτικότητας θα πρέπει να θεωρείται αναπόσπαστο αλλά όχι αποκλειστικό στοιχείο του πλαισίου λύσης. Ο ίσος αριθμός Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων Γερουσιαστών στην Άνω Βουλή διασφαλίζει την πολιτική ισότητα των κοινοτήτων και είναι μια αποδεκτή διευθέτηση. Όμως δεν είναι δυνατό να αντιμετωπίζονται όλα τα θέματα με το φακό της δικοινοτικότητας.  Σημειώνεται ότι φιλοσοφικά ο αυστηρός δικοινοτισμός συγκρούεται και με την έννοια της πολυπολιτισμικότητας που αναπτύσσεται στην ΕΕ αλλά και διεθνώς.

Στο θέμα όμως της διζωνικότητας, ενώ αρχικά θα υπάρξουν δύο πολιτείες, σταδιακά, εάν και οι δύο κοινότητες το επιθυμούν, το όλο σύστημα μπορεί να μετεξελιχθεί σε ένα μοντέλο με στοιχεία ομοσπονδιακού και ενιαίου κράτους. Για παράδειγμα, η πρόνοια του Σχεδίου Ανάν V ότι τουλάχιστον τα δύο τρίτα των μονίμων κατοίκων ενός συνιστώντος κράτους θα έχουν ως μητρική γλώσσα την επίσημη γλώσσα του συνιστώντος αυτού κράτους θα μπορούσε μετά από ορισμένη χρονική περίοδο να αναθεωρηθεί με τη σύμφωνη γνώμη και των δύο κοινοτήτων. Κατά τον ίδιο τρόπο, το όλο θέμα των ζωνών θα μπορούσε μελλοντικά να επανεξετασθεί.

Στο θέμα των βασικών ελευθεριών εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας δεν μπορούν να υπάρξουν μόνιμες παρεκκλίσεις στα δικαιώματα των Κυπρίων πολιτών. Είναι κατανοητό όμως ότι θα πρέπει να υπάρξει κάποια μεταβατική περίοδος ώστε να ενισχυθεί το αίσθημα ασφάλειας και των δύο κοινοτήτων (π.χ. 5-10 χρόνων αλλά όχι περισσότερων). Η εφαρμογή των τριών βασικών ελευθεριών συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την κατοχύρωση του δικαιώματος περιουσίας και επιλογής από όλους τους Κυπρίους της περιοχής στην οποία επιθυμούν να εγκατασταθούν. Εάν οι εδαφικές αναπροσαρμογές είναι ικανοποιητικές, δεν αναμένεται ότι θα υπάρξουν προβλήματα για τη συνοχή της Τουρκοκυπριακής πολιτείας.

Με το ίδιο σκεπτικό, υπογραμμίζεται ότι δεν μπορούν να υπάρξουν μόνιμες παρεκκλίσεις στην εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτά προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Βασικών Ελευθεριών. Δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα πρέπει να έχουν όλοι οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ουσία όμως είναι να υπάρξει μια τέτοια λύση ώστε το κίνητρο για τέτοιου είδους προσφυγές να μειωθεί σημαντικά.

    (5)    Οι Έποικοι

Το θέμα των εποίκων πρέπει να αντιμετωπισθεί αποφασιστικά καθώς εξ ορισμού είναι ένα πολιτικό ζήτημα. Προς το σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι εκθέσεις ανεξάρτητων οργανισμών που έγιναν για το θέμα του εποικισμού και τη δημογραφική αλλοίωση του πληθυσμού της Κύπρου (Έκθεση Cuco και Έκθεση Laakso). Ως θέμα αρχής, ο εποικισμός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός. Μπορούν να εξεταστούν ευνοϊκά ανθρωπιστικές περιπτώσεις (π.χ. έποικοι άντρες και γυναίκες που παντρεύτηκαν με Τουρκοκύπριους/ιες καθώς και τα παιδιά από τέτοιους γάμους).  Στους υπόλοιπους έποικους θα πρέπει να δοθεί οικονομική βοήθεια για ασφαλή επαναπατρισμό τους. Η αποχώρηση εποίκων θα είναι προς όφελος και των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων και θα συμβάλει στην προάσπιση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της συνεργασίας στην Κύπρο.

Θα πρέπει να εισαχθεί μόνιμη ρήτρα για τον περιορισμό του αριθμού των Τούρκων υπηκόων που μπορούν να εισέλθουν και να εγκατασταθούν  στην Κύπρο. Είναι γεγονός ότι η Κύπρος δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα μαζικής έλευσης ξένων υπηκόων από κράτη μέλη της ΕΕ. Η μοναδική απειλή προέρχεται από την Τουρκία, η οποία «εξάγει πληθυσμό» σε όλη την Ευρώπη, σε αντίθεση με την Ελλάδα η οποία «εισάγει πληθυσμό» από γειτονικά κράτη. Η προστασία του δημογραφικού χαρακτήρα της Κύπρου είναι εκ των ουκ άνευ. Όταν κράτη όπως η Γαλλία και η Γερμανία προβληματίζονται για την έλευση Τούρκων εργατών στις χώρες τους και στην Ένωση γενικότερα, η Κύπρος νομιμοποιείται να εφαρμόσει μόνιμο περιορισμό.

    (6)    Εξουσίες Κεντρικής Κυβέρνησης, Ιεραρχία Νόμων και Διπλές Πλειοψηφίες

Είναι σημαντικό όπως η κεντρική κυβέρνηση περιβληθεί με εκείνες τις εξουσίες που θα της επιτρέπουν να λειτουργεί αποτελεσματικά για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων όλων των Κυπρίων καθώς και για την ανταπόκριση της χώρας στις Ευρωπαϊκές και διεθνείς της υποχρεώσεις. Μεταξύ άλλων, στα ζητήματα στα οποία έχουν αρμοδιότητες και οι πολιτείες και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, προτεραιότητα θα πρέπει να έχει η κεντρική εξουσία. Άλλωστε αυτό είναι κλασικό χαρακτηριστικό ομοσπονδιακών πολιτευμάτων.

Ως εκ τούτου, η απουσία ιεραρχίας ανάμεσα στους νόμους των πολιτειών και του ομοσπονδιακού κράτους είναι προβληματική. Οι νόμοι του ομοσπονδιακού κράτους πρέπει να υπερισχύουν των νόμων των πολιτειών όταν υπάρχει διαφορά, εκτός αν αποφασίσει περί του αντιθέτου το Ανώτατο Δικαστήριο.

Οι πρόνοιες για διπλές πλειοψηφίες στη λήψη αποφάσεων θα πρέπει να επανεξετασθούν. Διπλές και μάλιστα ισχυρές (π.χ. 66⅔%) πλειοψηφίες θα πρέπει να ισχύουν πάντοτε όταν πρόκειται για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Για ορισμένα σοβαρά θέματα θα προνοούνται ενισχυμένες (και όχι απόλυτες, π.χ. 40%) διπλές πλειοψηφίες, ενώ για άλλα θέματα θα ισχύει μόνο η απλή πλειοψηφία ανεξαρτήτως της ιθαγένειας των ψηφιζόντων. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη μεικτή σύνθεση των διαφόρων σωμάτων, καθώς και την ισότιμη αντιπροσώπευση στην Άνω Βουλή, πάντοτε θα υπάρχει αποτελεσματική Τουρκοκυπριακή συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων.

    (7)          Ανώτατο Δικαστήριο

Σ’ ότι αφορά το Ανώτατο Δικαστήριο είναι αδιανόητο να συμμετέχουν για πάντα σ΄ αυτό ξένοι δικαστές και μάλιστα με δικαίωμα αποφάσεων σε πολιτικά θέματα της Κυπριακής πολιτείας. Το Ανώτατο Δικαστήριο, του οποίου μια κύρια αρμοδιότητα θα είναι η ερμηνεία του Συντάγματος, θα προεδρεύεται από τον εκάστοτε γηραιότερο δικαστή και θα αποτελείται από τέσσερις Ελληνοκύπριους δικαστές, τέσσερις Τουρκοκυπρίους δικαστές και ένα δικαστή που θα επιλέγεται είτε από την Αρμενική, είτε από την Μαρωνιτική είτε την Λατινική κοινότητα. Είναι δυνατόν το Ανώτατο Δικαστήριο να συσταθεί σε πρώτο στάδιο στη μορφή που προτείνεται στο Σχέδιο Ανάν (να περιλαμβάνει, δηλαδή, και ξένους δικαστές) και να διαφοροποιηθεί όπως προτείνεται πιο πάνω σε προκαθορισμένο αριθμό ετών. 

    (8)    Αποτελεσματικότητα Εκτελεστικής Εξουσίας, Δημοκρατικότητα και Λαϊκή Κυριαρχία

Είναι σημαντικό όπως η εκτελεστική εξουσία είναι πιο αποτελεσματική. Με το σκεπτικό αυτό σημειώνεται ότι θα μπορούσε να ισχύσουν οι αντίστοιχες Ζυριχικές ρήτρες με κάποιες αναπροσαρμογές, έτσι που σε κοινά σώματα οι αναλογίες συμμετοχής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων να είναι μονίμως 66% - 33% ή 2:1 Ο αριθμός των Υπουργείων θα πρέπει να αυξηθεί από 10 που προνοεί το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε 14 – 20 και να δημιουργηθούν επίσης αντίστοιχα υφυπουργεία όπου κριθεί αναγκαίο. Και τούτο για σκοπούς αποτελεσματικότητας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και κατ΄ επέκτασιν της Κύπρου.

Kεφαλαιώδους σημασίας για την ενίσχυση της νομιμότητας των θεσμών και της αντιπροσωπευτικότητας των πολιτειακών αρχόντων είναι το στοιχείο της λαϊκής κυριαρχίας που θα πρέπει να διέπει τις συνταγματικές ρυθμίσεις και τις εκλογικές διαδικασίες. Για παράδειγμα, όσον αφορά την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ θα υφίσταται ενιαίος εκλογικός κατάλογος, στο σύστημα μπορεί να εισαχθεί και η καινοτομία του Αμερικανικού συστήματος, όπου ο υποψήφιος Πρόεδρος επιλέγει τον υποψήφιο Αντιπρόεδρο και κατέρχονται μαζί στις εκλογές. Σημειώνεται ότι στο σύνταγμα μπορεί να ενσωματωθεί πρόνοια δια της οποίας ο υποψήφιος Πρόεδρος να μπορεί να είναι οιοσδήποτε Κύπριος πολίτης ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου ή θρησκείας και, επιπρόσθετα, ότι ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος δεν θα πρέπει να προέρχονται από την ίδια κοινότητα. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένας υποψήφιος Πρόεδρος είναι Ελληνοκύπριος ο υποψήφιος Αντιπρόεδρος που θα κατέλθει μαζί του στις εκλογές θα πρέπει να είναι Τουρκοκύπριος και αντίστροφα. Είναι προφανές ότι με αυτή την προσέγγιση οι δύο κοινότητες θα έρθουν πιο κοντά η μια στην άλλη ενώ ταυτόχρονα θα επέλθει η αίσθηση της κοινής συμμετοχής στη διαχείριση των πολιτικών  θεμάτων της χώρας.  Αναφέρεται επίσης ότι, όπως και στις ΗΠΑ, μόνον ο Πρόεδρος του κράτους θα έχει δικαίωμα βέτο. Αναφορικά με τη σύσταση του Υπουργικού Συμβουλίου, όλοι οι Υπουργοί (Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι) θα επιλέγονται απ’ ευθείας από τον Πρόεδρο είτε αυτός είναι Ελληνοκύπριος είτε Τουρκοκύπριος.

Είναι καθοριστικής σημασίας όπως το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού προβλήματος εμβολιασθεί με το στοιχείο της δημοκρατικότητας έτσι που να αναγνωρίζεται και η σημασία του ατόμου–πολίτη καθώς και της κοινότητας. Με το ίδιο σκεπτικό, είναι σημαντικό όπως το όλο σύστημα αφ΄ ενός ενθαρρύνει τη συνεργασία και τη σύγκλιση των στόχων των δύο κοινοτήτων και αφ΄ ετέρου σέβεται και κατοχυρώνει τις ξεχωριστές ταυτότητες και τη διαφορετικότητα. Η πολιτική ισότητα των κοινοτήτων και οι δυνατότητες συνεργασίας διασφαλίζονται με τον ίσο αριθμό Γερουσιαστών στην Άνω Βουλή. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να δίνεται η ευκαιρία για πολιτικές αποφάσεις όχι με γνώμονα την κοινότητα αλλά το άτομο – πράγμα που μπορεί να κατοχυρώνεται με εκλογές από το σύνολο του λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Το προτεινόμενο σύστημα για την εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου καθώς και ο τρόπος σύνθεσης της κυβέρνησης είναι και ομοσπονδιακός και δημοκρατικός.

    (9)    Εδαφικό

Το θέμα αυτό δεν θα απασχολούσε, αν η λύση δεν περιελάμβανε το στοιχείο της διζωνικότητας. Επειδή η εδαφική πτυχή είναι σημαντική και έχει διάφορες διαστάσεις, θα πρέπει να επανεξετασθεί. Το ποσοστό 29,2% για το Τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος που ορίζεται στο Σχέδιο Ανάν είναι μεγάλο. Λαμβανομένου υπ΄ όψιν ότι οι προτάσεις της Ελληνοκυπριακής πλευράς προνοούσαν για ποσοστά 76%-24%, θα ήταν λογικό να ορισθεί ένα ποσοστό 27,5% για το Τουρκοκυπριακό κράτος και να δοθεί οπωσδήποτε μεγαλύτερο μήκος ακτών στο Ελληνοκυπριακό κράτος.  Άλλωστε είχε πολυδιαφημισθεί ότι η Τουρκική πλευρά επροτίθετο κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη Λουκέρνη να καταθέσει δελεαστικές προτάσεις για το εδαφικό.

Εάν στην πορεία του χρόνου οι εξελίξεις είναι τέτοιες ώστε να εμπεδωθεί μια λειτουργική ομοσπονδία στην οποία ο παράγων ζώνη να έχει μειωμένη σημασία, τότε, μετά από συναίνεση και των δύο πλευρών, αρκετές πρόνοιες θα μπορούν να διαφοροποιηθούν περαιτέρω.

Επίλογος

Παρ΄ όλο που δεν έγινε κατορθωτό να ενταχθεί μια ενωμένη Κύπρος στην ΕΕ, η ίδια η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ένωση σε συνδυασμό με σημαντικές συγκυρίες, περιφερειακές και διεθνείς, μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις για επίλυση του Κυπριακού κατά τρόπο που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα και λειτουργικότητα του κράτους με προοπτικές δημιουργικής παρουσίας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια και στον διεθνή χώρο.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ και την προοπτική μιας λύσης του Κυπριακού προβλήματος, είναι καθοριστικής σημασίας η προετοιμασία του συνόλου του Κυπριακού λαού για τη νέα εποχή.  Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα πρέπει και οι Τουρκοκύπριοι να γίνουν κοινωνοί των ωφελημάτων της νέας εποχής  αλλά και των υποχρεώσεων που αυτά συνεπάγονται. Η ένταξη στην ΕΕ, η οποία θα προσφέρει οφέλη στο σύνολο του Κυπριακού λαού, έχει επιτευχθεί με τις προσπάθειες και τις θυσίες των Ελληνοκυπρίων. Θα πρέπει και οι Τουρκοκύπριοι από τη δική τους πλευρά να συναινέσουν σε μια λύση του Κυπριακού προβλήματος με βάση τα Ευρωπαϊκά δεδομένα αλλά και να αντιληφθούν ταυτόχρονα την ανάγκη ανταποκρίσεως σε υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ιδιότητα του κράτους μέλους της ΕΕ.

Εν κατακλείδι, υπογραμμίζεται ότι η Κύπρος καλείται να επιστρατεύσει όλες της τις δυνάμεις για να προχωρήσει προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει μεταξύ άλλων να αξιοποιηθεί επαρκώς το ανθρώπινο δυναμικό και να επιστρατευθεί επίσης η επιστημονική γνώση.